Kalp yetmezliği, kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması sonucu gelişen, hem morbidite hem mortalite oranı yüksek kronik bir kardiyovasküler hastalıktır. Dünya genelinde yaklaşık 64 milyon insan kalp yetmezliği tanısıyla yaşamını sürdürürken, Türkiye’de erişkin nüfusun %2–3’ü bu hastalıkla karşı karşıyadır. Yaş ilerledikçe, hipertansiyon, koroner arter hastalığı, diyabet gibi komorbiditeler kalp yetmezliği gelişme riskini artırır. Erken tanı ve çok disiplinli tedavi yaklaşımları, yaşam süresini uzatmak ve semptomları hafifletmek amacıyla kritik öneme sahiptir.

İçindekiler

1. Patofizyoloji
2. Etiyoloji ve Risk Faktörleri
3. Sınıflama ve Evreleme
4. Klinik Sunum ve Fizik Muayene Bulguları
5. Tanı Yöntemleri
6. Yaşam Tarzı ve Non-Farmakolojik Yaklaşımlar
7. Farmakolojik Tedavi
8. Cihaz ve Cerrahi Tedavi Seçenekleri
9. Hasta Eğitimi ve Self-Management
10. Düzenli İzlem ve Takip Protokolleri
11. Sonuç

1. Patofizyoloji

Kalp yetmezliği, kalbin dolum (diyastolik) veya boşaltım (sistolik) fonksiyonlarındaki bozukluk sonucunda doku perfüzyonunun yetersiz kalmasıdır. Temel mekanizmalar:

Sistolik Disfonksiyon: Miyokard kasılma gücünün azalması (örneğin miyokard enfarktüsü sonrası).
Diyastolik Disfonksiyon: Ventrikülün sertleşmesi veya gevşeme yeteneğinin bozulması (hipertansiyon, diyastolik fonksiyon bozukluğu).
Neurohormonal Aktivasyon: Renin-anjiyotensin-aldosteron sistemi (RAAS), sempatik sinir sistemi ve natriüretik peptidlerin artan salınımı, kardiyak remodeling’e katkıda bulunur.
Kardiyak Remodeling: Hipertrafi, fibrozis ve ventrikül dilatasyonu; bu değişiklikler kardiyak fonksiyonu daha da bozar.

2. Etiyoloji ve Risk Faktörleri

Koroner Arter Hastalığı: Miyokard enfarktüsü ve iskemiye bağlı Miyokard kaybı.
Hipertansiyon: Uzun süreli yüksek sistolik/diyastolik basınç diyastolik disfonksiyona ve hipertrofik remodelinge yol açar.
Diyabet: Mikrovasküler komplikasyonlar ve metabolik stres kardiyak hücrelere zarar verir.
Kardiyomiyopatiler: Dilate, hipertrofik ve restriktif tiplerde doğuştan/genetik etkenler rol oynar.
Valvüler Hastalıklar: Aort stenozu, mitral yetersizlik gibi kapak patolojileri hemodinamik yükü artırır.
Diğer Faktörler: Tiroid bozuklukları, kronik böbrek hastalığı, alkol ve kokain kullanımı.

3. Sınıflama ve Evreleme

Amerikan Kalp Derneği (AHA) ve New York Kalp Derneği (NYHA) sınıflaması en sık kullanılanlardır:

AHA A-D Evreleme: A: Risk altındaki bireyler, B: Yapısal kalp hastalığı + semptom yok, C: Geçmiş/aktif semptomlu, D: İleri refrakter kalp yetmezliği.
NYHA Fonksiyonel Sınıf:
- I: Fiziksel aktivite kısıtlaması yok.
- II: Normalden hafif kısıtlı; günlük aktiviteyi etkiler.
- III: Belirgin kısıtlı; minimal aktivitede semptom.
- IV: Dinlenmede bile semptom.

4. Klinik Sunum ve Fizik Muayene Bulguları

Kalp yetmezliği semptomları genellikle yavaş ilerler ve şunları içerir:

Nefes Darlığı (Dispne): Egzersizle başlayan, ileri evrelerde dinlenme dispnesi.
Ortopne ve Paroksismal Noktürnal Dispne: Yatar pozisyonda artan nefes darlığı.
Yorgunluk ve Egzersiz Toleransının Azalması.
Ödemler: Ayak bilekleri, bacaklar ve karında asit (abdominal distansiyon).
Kilo Artışı: Sıvı retansiyonu nedeniyle hızlı kilo alımı.
Kronik Öksürük veya Hışıltı: Pulmoner konjesyon bulguları.

Fizik muayene bulguları:

Halsizlik ve taşikardi
Boyun venlerinde dolgunluk (juguler venöz basınç artışı)
Akciğer bazallerinde krepitasyonlar
Kalp apeksinde laterale yer değiştirme
S3 gallop (ventrikül dolum sesleri)
Periferik ödem ve hepatomegali

5. Tanı Yöntemleri

Ekokardiyografi: Ejeksiyon fraksiyonu (EF), ventrikül boyutları, kapak fonksiyonları ve hemodinamik değerlendirme.
NT-proBNP/BNP Ölçümü: Kalp yetmezliği tanısını destekleyen biyomarkerlar.
Elektrokardiyogram (EKG): İskemik değişiklikler, aritmiler ve ventrikül hipertrofisi belirtileri.
Göğüs Grafisi: Kardiyomegali, pulmoner konjesyon, plevral efüzyon.
Laboratuvar Testleri: Böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, elektrolitler, tiroid fonksiyonu, tam kan sayımı.
İleri Görüntüleme: Kardiyak MR veya anjiyografi gerekebilecek vakalarda kullanılır.

6. Yaşam Tarzı ve Non-Farmakolojik Yaklaşımlar

Tuz Kısıtlaması: Günlük sodyum alımını 2 g altında tutmak.
Sıvı Alımında Sınırlama: Günde 1,5–2 litre (özellikle ileri evrelerde).
Ağırlık Takibi: Kilo artışı sıvı retansiyonunun erken göstergesidir.
Egzersiz Programı: Hastaya uygun kardiyo ve direnç egzersizleri (pulmoner rehabilitasyon gibi).
Sigara ve Alkol: Sigara bırakma, alkol alımının sınırlandırılması.
Pnömokok ve İnfluenza Aşıları: Alevlenme riskini azaltmak için yıllık influenza ve tek doz pnömokok aşısı.

7. Farmakolojik Tedavi

ACE İnhibitörleri veya ARB’ler: RAAS baskılayarak mortaliteyi ve semptomları iyileştirir.
Beta Blokörler: Metoprolol, bisoprolol gibi ilaçlar semptomları azaltır ve sağkalımı artırır.
Mineralokortikoid Reseptör Antagonistleri (MRA): Spironolakton, eplerenon; potasyum takibine dikkat.
SGLT2 İnhibitörleri: Dapagliflozin, empagliflozin; kalp yetmezliği hastalarında semptom ve alevlenme riskini azaltır.
Diüretikler: Tiyazid ve loop diüretikleri konjesyonu hafifletir.
Vazodilatörler: Hidralazin + nitrik oksit kombinasyonu, özellikle ACEi/ARB intoleransı olanlarda.

8. Cihaz ve Cerrahi Tedavi Seçenekleri

Kardiyak Resenkronizasyon Terapisi (CRT): Sol ventrikül senkronizasyonunu sağlayarak semptomları iyileştirir.
İmplant Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör (ICD): Ani kardiyak ölüm riskini azaltır.
Ventriküler Destek Cihazları (LVAD): Terminal evre kalp yetmezliğinde köprü veya kalıcı destek amaçlı kullanılır.
Kalp Transplantasyonu: Seçilmiş uygun adaylarda yaşam süresini uzatan nihai tedavi seçeneğidir.

9. Hasta Eğitimi ve Self-Management

Semptom takibi ve erken uyarı işaretleri (dispne, kilo artışı, ödem).
İlaçların doğru kullanımı, yan etki yönetimi ve doz uyumu.
Yaşam tarzı değişiklikleri, diyet ve egzersiz planlarına uyum.
Evde kan basıncı ve nabız ölçümü ile izlem.
Acil durum eylem planı hazırlanması.

10. Düzenli İzlem ve Takip Protokolleri

3–6 aylık kontrolllerde klinik değerlendirme, semptom ve fizik muayene.
Ekokardiyografi ile ejeksiyon fraksiyonunun izlenmesi.
Laboratuvar takibi: Böbrek fonksiyonları, elektrolitler, NT-proBNP seviyeleri.
İlaç doz ayarı ve komplikasyon taraması.
Yaşam kalitesi anketleri ve hasta raporlu sonuç ölçümleri (PRO).

11. Sonuç

Kalp yetmezliği, kronik seyri ve yüksek sağlık yükü nedeniyle multidisipliner tedavi stratejileri gerektiren bir hastalıktır. Erken tanı, yaşam tarzı düzenlemeleri, farmakolojik tedavi protokollerine uyum, cihaz ve cerrahi seçeneklerin zamanında uygulanması, hastaların semptom kontrolünü ve yaşam süresini artırır. Sağlık Ağı olarak bizler, kalp yetmezliği bakımında en güncel rehber ve uygulama önerilerini sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.