Türk Bilim İnsanları Beyin Hücrelerinde “Mikroplastik” Tespit Etti
Türk bilim insanları yaptıkları bilimsel çalışmayla beyin hücrelerinde “mikroplastik” tespit etti.
Türk bilim insanlarınca, beyin hücrelerinde “mikroplastik” bulunduğunu ortaya koyan bilimsel çalışma, günlük yaşamda birçok alanda kullanılan bu ürünlerin, gelecekte Alzheimer, MS, inme ve beyin kanaması gibi hastalıklarda etken olup olmadığına ışık tutacak.
Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emrah Çeltikçi ve Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu tarafından yapılan bilimsel çalışma, Kanada’da hazırlanan belgeselde yer aldı ve The New York Times‘da makale olarak yayımlandı.
Doç. Dr. Çeltikçi, mikroplastiklerin sağlık üzerindeki etkisine ve gerçekleştirilen bilimsel çalışma hakkında açıklama yaptı. Günlük hayatta sıklıkla kullanılan neredeyse her şeyin içinde plastik bulunduğuna vurgu yapan Çeltikçi, kumaşlardan araba direksiyonuna, asfalttan su şişesi ve saklama kaplarına, tıbbi uygulamalarda kullanılan damar yolu aparatından ilaç kutularının kapaklarına kadar binlerce üründe plastik olduğunu belirtti.
Emrah Çeltikçi,100 yılı aşkın bir süredir insanların plastiklerle iç içe olduğuna değinerek; “Örneğin, plastik bir şişeye su konulduğunda, küçük plastik parçaları ayrılmaya başlıyor ve ayrılan parçaların çoğu nano diye isimlendirilen gözle görülemeyecek kadar küçük parçalardan oluşuyor. Böylece, vücudun herhangi bir yerine engelsiz şekilde geçebiliyor. Bunlar mikroplastik olarak isimlendiriliyor.” ifadelerini kullandı.
Mikroplastiklerin sağlık üzerindeki etkisine dair ilk çalışmaların deniz ürünleri üzerinde başladığını ve balık hücrelerinde plastik tespit edildiğini hatırlatan Dr. Çeltikçi, ardından insan dokularındaki etkilerinin incelendiğinden söz etti. Çeltikçi, söz konusu çalışmaların bazılarında mikroplastiklerin kolon kanseri hücrelerinde ve plasentada görüldüğünü ortaya konulduğunu aktardı.
Doç. Dr. Emrah Çeltikçi, 2022 yılında Mikroplastik Çalışma Grubu ile temas kurduğunu ve bu alanda yapılan çalışmaları incelediğini söyleyerek, dünya literatür taramalarında çevresel faktörlere bağlı beyinde mikroplastiklerin bulunup bulunmadığını gösteren bir çalışmanın olmaması üzerine bu konuya yöneldiğini açıkladı.
“Şu an beyin hücrelerinde mikroplastiklerin bulunduğunu biz gösterdik“
Beynin diğer organlardan çok farklı bir işleve sahip olduğundan söz eden Çeltikçi, çalışma süreciyle ilgili şu bilgileri aktardı; “Beyinde kan beyin bariyeri var. Kandaki her şey beyne aynen geçmiyor. Örneğin, karaciğerde damarlarla karaciğer arasında bir bariyer yok ama beyinde var. Beyinde kanın iletiminde bile filtreleme var. Çünkü, beyin hücreleri doğrudan kanla temas ettiğinde, yani sağlıklı kan bile ulaştığında beyne zarar veriyor. Dolayısıyla, mikroplastikler beyne geçiyor mu, kan beyin bariyeri bunu engelliyor mu diye bakmak istedik.”
Doç. Dr. Sedat Gündoğdu ile çalışma başlattıklarını ifade eden Çeltikçi, şu açıklamayı kaydetti; “Ön çalışmayla, beynin kendi ürettiği tümörlerden 4. evre olanların MR görüntülerini inceledik. Bu tümörler, normalde kan beyin bariyerini bozarak harap eder. Kan beyin bariyerini bozan tümör ile kan bariyerinin bozuk olmadığını gösteren MR görüntülerini belirledik. Ameliyatta, hastanın beynindeki kan beyin bariyerinin bozuk olduğu ve bozuk olmadığı bölgelerden örnekler aldık ve bunların içinde mikroplastik bulunup bulunmadığını inceledik. İncelemeler sonucunda, hasar gören ve hasar görmeyen beyin hücrelerinin her yerinde mikroplastiklerin olduğunu belirledik. Çalışma kapsamında şu anda örnek toplamaya devam ediyoruz ve 50 ayrı örnekte tek tek çalışacağız.”
Çeltikçi, araştırmanın sonuçlarının farklı uzmanlık alanlarında da ayrı ayrı çalışmaları beraberinde getireceğini söyleyerek; “Şu an beyin hücrelerinde mikroplastiklerin bulunduğunu biz gösterdik. Asıl soru, acaba devam edecek çalışmalarla mikroplastikler, demans, MS, Alzheimer gibi hastalıklara neden oluyor mu? Ayrıca beyin kanamaları, inme üzerinde etkisi var mı? Çalışmalar bunlara ışık olacak.” açıklamasında bulundu.
“Birçok ülkeden teklif geldi”
Çeltikçi, Kanada’da plastiklerin etkileri üzerine belgesel hazırlayan bir grubun, çalışmayı duyarak kendileriyle iletişime geçtiklerini belirtti. Türkiye’ye gelen ekibin, belgeselde Türk bilim insanları tarafından yürütülen bu araştırmaya da yer verdiklerini anlatan Çeltikçi, belgeselin Kanada’da izleyiciyle buluştuğunu kaydetti.
Dr. Çeltikçi, bu sürecin ardından Türkiye’de yapılan çalışmanın hızla dünyada duyulmaya başladığını ve ABD, Kanada başta olmak birçok ülkeden AR-GE çalışmalarının devamının ülkelerinde yapılması için tekliflerin geldiğini söyledi.
Araştırmanın ön sonuçlarının bilimsel makale olarak tamamlandığını ve uluslararası tıp dergisinde yayımlanmak üzere gönderildiğinin altını çizen Çeltikçi, “Çalışmamız daha başında Kanada’da plastiklerin zararına ilişkin farkındalığın artırılması için çekilen ‘Plastic People’ isimli belgeselde yer aldı ve hemen ardından da The New York Times’ta makale olarak yayımlandı. Makalede, plastiklerin artık beynin içine kadar girdiğinin Türkiye’de yapılan çalışmaya ortaya konduğu belirtildi.” diye konuştu. (AA)
