Aşılar, toplum sağlığını korumanın en etkili yöntemlerinden biridir. Özellikle çocukluk döneminde önerilen aşılar; bağışıklık sistemini güçlendirerek hayati risk taşıyan hastalıkların önlenmesini sağlar. Bu makalede, Türkiye Ulusal Aşı Takvimi, her yaş grubunda önerilen aşılar, aşıların önemi, sık karşılaşılan yan etkiler ve aşı sonrası izlem yaklaşımları detaylı şekilde ele alınacaktır.

İçindekiler

1. Aşıların Önemi
2. Türkiye Ulusal Aşı Takvimi
3. Yaş Gruplarına Göre Aşılama Süreçleri
4. Sık Karşılaşılan Yan Etkiler ve Yönetimi
5. Aşı Öncesi ve Sonrası Öneriler
6. Aşı Karşıtlığı ve Bilinçlendirme
7. Aşı Sonrası İzlem ve Raporlama
8. Sonuç

1. Aşıların Önemi

Çocukluk döneminde yapılan aşılar; kızamık, kızamıkçık, kabakulak, boğmaca, difteri, tetanos, suçiçeği, hepatit B gibi ciddi hastalıkların görülme sıklığını büyük oranda azaltmıştır. Sürü bağışıklığı (herd immunity) sayesinde, aşılanamayan bebekler ve bağışıklığı zayıf bireyler de korunur. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre yılda 2–3 milyon ölüm aşılarla önlenebilmektedir.

2. Türkiye Ulusal Aşı Takvimi

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen Ulusal Aşı Takvimi bebeklikten ergenliğe kadar şu şekilde planlanmıştır:

Doğumda: Hepatit B ilk dozu
2. ay: BCG, Hepatit B, DaBT-İPA-Hib (beşli karma), Pnömokok konjuge
4. ay: DaBT-İPA-Hib, Pnömokok konjuge
6. ay: DaBT-İPA-Hib, Hepatit B
12–15. ay: KKK (kızamık-kızamıkçık-kabakulak), Suçiçeği, Hepatit A
18. ay: DaBT pekiştirme dozu
4–6 yaş: DaBT-İPA (karma), KKK pekiştirme dozu
11–12 yaş: HPV (kız çocukları için), Td (tetanos-difteri)
65 yaş ve üzeri ve riskliler: Influenza, Pnömokok polisakkarit (risk grubuna göre)

3. Yaş Gruplarına Göre Aşılama Süreçleri

Bebeklik Dönemi

İlk 2 ay içinde karma aşılarla erken koruma
4. ve 6. aylarda ek dozlar, uzun süreli bağışıklık sağlar

Okul Öncesi ve İlkokul

12–18 aylık dönemde ek aşılarla bağışıklığın pekiştirilmesi
4–6 yaşta okul dönemi öncesi tamamlama dozları

Ergenlik Dönemi

HPV aşısı: Rahim ağzı kanserini önlemeye yönelik iki doz
Td pekiştirme: Beş yılda bir tetanos-difteri bağışıklığını sürdürmek için

4. Sık Karşılaşılan Yan Etkiler ve Yönetimi

Hafif ateş ve halsizlik: Ağızdan sıvı, hafif parasetamol
Aşı bölgesinde kızarıklık, ağrı: Soğuk kompres, yumuşak masaj
Beslenme düzeninde azalma: Küçük porsiyon, sık besleme
Çok nadir ciddi alerjik reaksiyon: Anafilaksi riskine karşı 20 dakikalık gözetim

5. Aşı Öncesi ve Sonrası Öneriler

Aşı öncesi: Çocuğun dinlenmiş ve tok olması, ateş kontrolü
Aşı sırasında: Anne/babanın sakin tutması, ağlamayı normalleştiren yaklaşımlar
Aşı sonrası: 30 dakika sağlık kuruluşunda gözetim, ateş ve reaksiyon takibi

6. Aşı Karşıtlığı ve Bilinçlendirme

Aşı reddi; yanlış bilgi, korku ve sosyal medyadaki dezenformasyon nedeniyle artmaktadır. Doğru kaynaklardan (Sağlık Bakanlığı, WHO) bilgi alınması, doktor görüşmesi ve ebeveyn eğitimi ile aşı tereddüdü azaltılabilir.

7. Aşı Sonrası İzlem ve Raporlama

Sağlık Bakanlığı Aşı İzlem Sistemi: Adverse Event Following Immunization (AEFI) bildirimi
Hekim ve hemşire kayıtları: Aşı kartı güncelleme, yan etki formu doldurma
Aile bilgilendirmesi: Olağandışı bir belirti görüldüğünde 112 veya aile hekimine başvuru

8. Sonuç

Çocuklarda düzenli aşı takibi, hem bireysel hem de toplum bağışıklığını güçlendirir; ciddi hastalıkların görülme sıklığını azaltır. Türkiye Ulusal Aşı Takvimi’ne uyarak, ebeveynler ve sağlık profesyonelleri iş birliği içinde hareket ettiğinde, geleceğin nesilleri güvende tutulabilir. Sağlık Ağı olarak bizler, aşı bilincini artırmak ve güncel bilgileri paylaşmak için yanınızdayız.