Yeni Medya’yı Anlamak

Dijital teknolojilerin gelişmesi yeni medyanın yaygınlaşmasını hızlandırmış, bireylerin, gündelik yaşamını değişime uğratmış ve hayatını kolaylaştırmıştır. İletişim teknolojilerinin dijitalleşmesi sonucu zaman ve uzam kısıtı ortadan kalkmış, tek yönlü iletişim etkinliği grup (kişiler arası) iletişime dönüşmüştür. Yeni teknolojik gelişmelerin etkilerinden biri de medyanın dönüşümü olmuştur. Geleneksel medyada kullanıcılar pasif izleyici ve tüketici konumunda iken; yeni medyada, aktif izleyici ve içerik üreticisi konumuna gelmiştir. Ayrıca yeni medya teknolojisi, tüketicilerin davranış tarzlarında ve günlük yaşam modellerinde sosyal değişimlere yol açmıştır. Yeni medya, insanların kendilerine, dünyalarına, yaşam tarzlarına, iletişim kurma şekillerine, öğrenmelerine ve kavrama biçimlerine etki ederek günümüz modern kültürünü şekillendirmiştir.

Yeni Medya Kavramına Genel Bir Bakış

Yeni medya, 20. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkmış dijital bir teknolojidir. Yazılı metin, resim, ses ve görüntü gibi geleneksel medyanın; bilgisayar ve internet teknolojileri, bilgi ve iletişim teknolojileri, bilişim ve ağ teknolojileri ile bilgisayar destekli kullanıcı etkileşim gücünü birleştimiştir. Yeni medya, internet ve sosyal medya aracılığıyla yapılan iletişimi tanımlamak için kullanılan geniş bir terim olup; hedef kitlesine etkileşim olanağı sunan ve bilgisayarların işlem gücü olmadan oluşturulamayacak ve kullanılamayacak dijital ortamlardır.

Yeni medyada üretilen tüm içerikler dijital kodlama ile oluşmaktadır. Dijital etkileşimi etkin kılan teknoloji ile birleştirilmesi sayesinde artık programlanabilir ve kodlanabilir olmuştur. Kodlanabilirliği sayesinde yeni medya içerikleri bozulmadan sonsuz sayıda kopya oluşturulabilir ve depolanabilir hale gelmiştir. Aynı zamanda yeni bir iletişim ortamı yaratarak, yüksek seviyede bireysel katılım gerektiren çarpıcı derecede farklı iletişim davranışlarına yol açmıştır.

Bu yeni iletişim türü veya bilgisayar aracılı iletişim şeklini diğer iletişim türlerinden (kişilerarası iletişim, grup iletişimi ve kitle iletişimi) ayıran yeni medya, benzersiz özelliklere sahiptir. Bünyesinde birçok farklı iletişim yapılandırmasını içererek, çeşitli formlar arasındaki bağlantıyı göstermektedir ve çok katılımcı niteliği sayesinde etkili bir içerik sağlayıcısı olarak kullanıcı anlayışımızı geliştirmektedir. Bilgiye erişimde aracı kurumların ortadan kalkmasıyla kullanıcılar, herhangi bir veriye zamandan ve mekândan bağımsız bir şekilde kolay ve doğrudan ulaşımı mümkün kılmıştır. Ayrıca kendini ifade edebilme ve sosyal ilişkiler yürütme imkânları sunmuştur.

Bu alanda çalışmaları olan araştırmacıların yeni medyaya bakışı

Yeni medyanın ilk sistematik ve titiz teorisini Lev Manovich ortaya atmıştır. Manovich, yeni medyayı bilgisayarlara özgü veya dağıtım için bilgisayarlara dayanan yeni kültürel formları ele alarak tanımlamıştır. Yeni medyayı farklı teknolojileri içeren bir şemsiye terim olarak açıklayan Lev Manovic’e göre; yeni medya, internet ağlarının insan ve bilgiyi birbirine bağlaması ile sayısal temsillerden oluşan medyanın 21. yüzyıldaki adıdır. Manovic, yeni medyayı beş temel ilke ile tanımlamıştır (Sayısal Temsil “Numerical Representation”, Modülerlik “Modularity”, Otomasyon “Automation”, Değişkenlik “Variability” ve Kod Çevrimi “Transcoding”).

Dijital teknolojiler ve teknoloji yazarı Negroponte, yeni medyanın özelliklerini belirtirken; yeni medyayı eskisinden ayıran özelliğin yeni medyanın fiziksel kullanım durumundan çok dijital bitlerin iletimine dayandığını öngörmektedir. Negroponte yine aynı eserinde bilgisayarların kullanıcı arayüzünün önemine ve işlevselliğine değinmiş; iyi bir arayüz tasarımının bilgisayarların “kullanıcıyı tanıma, ihtiyaçlarını öğrenme, sözlü ve sözsüz dilleri anlama” kabiliyeti olarak görmektedir. Dijital yaşam için, insanlığın “gerçek kişiselleştirmenin” yakın olduğu bilgi sonrası çağda olduğunu belirmiştir.

Yeni medyanın etkileşim özelliğine dikkat çeken iletişim teorisyeni Everett Rogers, yeni medyayı üç özellik ile açıklamıştır (Etkileşim “Interactivity”, Kitlesizleştirme “Demassification” ve Eşzamansızlık “Asynchronousity”). İnteraktif iletişimde yer alan bireylere kaynak ve alıcı yerine “katılımcı” demeyi tercih eden Rogers’a göre etkileşim, geleneksel medya araçları üzerinden kullanıcıların, karşılıklı mesaj alışverişinde bulundukları bilgiler için ortak bir anlam yaratmada rol oynamasıdır.

Yeni medya, interaktif bir medya veya “multi-medya” (çoklu ortam) olarak da tanımlanabilmektedir. Bilinen bütün farklı ortamları bir araya getirebilme ve toplama özelliğine sahiptir. Çoklu ortam, yazılı metin, hareketli/durağan görüntü, grafik ve çizim, ses ve video gibi birden fazla içeriğin aynı anda kullanılması sürecini kapsamaktadır.

Yücel Ekinci
Sağlık Çalışanı/Yeni Medya Uzmanı