Hemşireler İş Tanımları Dışında Çalıştırılıyor

Hemşirelik haftası kapsamında, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi’nde “Hemşirelerimiz, Geleceğimiz” konulu seminer düzenlendi.

Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayişe Karadağ, Türkiye’de şu an 250-260 bin civarında hemşire olduğunu ifade ederek; “85 milyonluk bir ülke için düşününce oldukça az. Türkiye gibi bir ülke için 500-600 bin civarında olması gerekir” şeklinde konuştu.

Hemşirelik haftası kapsamında, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi’nde “Hemşirelerimiz, Geleceğimiz” konulu seminer düzenlendi. Söz konusu seminerde, hemşirelikte özlük hakları ve geleceğe yönelik stratejiler, hemşireliğe yatırım, hemşirelik eğitimi gibi konular değerlendirildi. Hemşirelerin sorunlarına ilişkin açıklama yapan Karadağ, hemşire göçüne ve Türkiye’deki hemşire sayısının yetersizliğine de vurgu yaptı.

Karadağ, hemşirelerin ücretlerin düşük olduğunu ve özlük haklarının iyileştirilmesi gerektiğini dile getirerek; “Sağlık kurumları içerisinde döner sermaye gelirleri adil bir şekilde dağıtılmıyor… Yönetici pozisyonlarına, o konuda yetkin olan hemşireler liyakat gözetilmeden atanıyor. Çalışma saatlerinin uzunluğu, gece çalışma, yoğun ve riskli ünitelerdeki bilimlerde çalışmayla, ödemelerde karşılığının alınmaması öne çıkan sorunlardan” ifadelerini kullandı.

Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayişe Karadağ, dünya genelinde sağlık çalışanlarının yüzde 59’unu hemşirelerden oluştuğuna değinerek; “Türkiye’de 1 milyon 350 bin sağlık çalışanının 260 bin civarını hemşireler oluşturuyor. Yani dünya ortalamasının çok altında. Birçok Avrupa ülkesi ve Transatlantik ülkeler, Türkiye’den hemşire çekmek için politikalar üretiyor. OECD ülkelerinde her 1000 kişi başına düşen hemşire sayısı ortalama 9,2 iken, Türkiye’de bu sayısı 3’ün altında, en önemli veri bu” söylemlerinde bulundu.

Prof. Dr. Ayişe Karadağ’ın konuşmasının tamamı şu şekildedir; “Son yıllarda atamalar artmış olmakla beraber, şu an Türkiye’de 250-260 bin civarında hemşire var. 85 milyonluk bir ülke için düşününce oldukça az. Türkiye gibi bir ülke için 500-600 bin civarında olması gerekir.

“Hemşirelere alanlarında uzmanlık verilmiyor”

Sağlık Bakanlığı’ndan beklentilerimizden başlıcası, hemşire sayısının artırılması. Bunun dışında hemşirelerin kendi uzmanlık alanlarında görevlendirilmeleri. Master ve doktora yapmış hemşireler var; bunlar, hasta bakım sonuçlarını çok ciddi oranda iyileştirebilecek hemşireler. Bu yetkin hemşirelere alanlarında uzmanlık verilmiyor. Dolayısıyla sertifika alan hemşirelerin sertifika alanlarında, master-doktora yapmış olan hemşirelerin kendi uzmanlık alanlarında görevlendirilmeleri önemli.

Sağlıkla şiddet, zaten toplumsal şiddetle çok paralel gidiyor. Dolayısıyla sağlıkta şiddeti önleyecek, sağlık personelinin kendilerini güvende hissedecek çalışma koşullarının oluşturulması gerekiyor. Yapılan birtakım girişimler, planlamalar var. Ama somut göstergelere bakıldığında bunların alanda karşılığını bulmadığını görüyoruz, ciddi birtakım önlemler daha alınması gerektiğini gösteriyor bu durum.

Hemşirelik atamalarında KPSS gibi bir memuriyet sınavı yerine, öğretmenlik atama sınavı gibi hemşirelik sınavı yerine olur. Böylece hemşirelerin kendi alanlarıyla ilgili, bilgi ve becerileriyle değerlendirilmeleri ve atanmaları uygun olur.

“Bazı okullarda öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısı 75-100 arasında”

Sadece Sağlık Bakanlığı değil, Yüksek Öğretim Kurumları’na da önemli sorumluluklar düşüyor. Bugün Türkiye’de 177 tane hemşirelik programı var. Bazı okullarda öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısı 75-100 arasında. Öğretim elemanı sayısının kaliteli bir şekilde artırılması gerekiyor. Hemşirelik kontenjanları çok yüksek okulların altyapılarına göre. Altyapısı uygun olmayan, standartları karşılamayan, öğretim elemanı laboratuvar, hastane standartlarını karşılamayan yerlerde programların açılmaması gerekiyor.

“Hemşireler, hemşirelik dışı alanlarda görevlendiriliyor”

Hemşirelerin iş yükünün ağır olmasının bir nedeni de hemşirelerin, hemşirelik dışı alanlarda görevlendirilmeleri… Bir teknisyenin, bir sekreterin yapabileceği bazı teknik işlerin de hemşireler üzerinden yürüyor olması, zaten sayıca az olan hemşirelerin yükünü artırıyor. Hemşirelerin asıl amacı olan hasta bakımına ayırdıkları süreyi azaltıyor. Dolayısıyla, yeterli zaman ayırmadığınız zaman hastalarda gelişen komplikasyonlar, enfeksiyon, basınç yaralanması da maliyetleri çok ciddi ölçüde artırıyor. Destek personelleri arttığında ve hemşireler asıl işlerine odaklandığında bu daha da azalacak. Bizde bir tek yoğun bakım düzeyde görevli hemşirelerin kaç hasta bakacağı belli, onun dışındaki birimlerde yok.”

“Yapay zekâ hiçbir zaman hemşirelerin yerine geçemeyecek ama…”

Prof. Karadağ, yapay zekânın yakın gelecekte sağlık alanındaki rolünü ise şu sözlerle ele aldı;

“Riskleri, etik ikilemleri olacaktır ama yapay zekâdan yanayım ben. Sağlıkta katkısı olacağını düşünüyorum. Teknik ve veri konuları insan gücüyle yapıldığında önemli ölçüde zaman alıyor. Yapay zekâ hiçbir zaman hemşirelerin yerine geçemeyecek ama hemşirelik bakım hizmetlerinin planlanmasında ve hemşirelerin yaptıklarını daha görünür kılmada, bunları analiz etmede, topluma göstermede yapay zekânın hemşirelerin önüne geçeceğini düşünüyorum. Yapay zekânın bu alanda hemşirelerin yapamadığını yapabileceğini düşünüyorum. “

“Ciddi bir hemşire açığı var”

Türk Hemşireler Derneği Başkanı Doç. Dr. Azize Atlı Özbaş ise ülkede ciddi bir hemşire açığı olduğuna ve aynı zamanda 100 binden fazla atanamayan hemşire olduğunu dile getirerek şu açıklamayı kaydetti; “Sağlık Bakanlığı açıktaki hemşireleri atasa sahadaki bu probleme derman olabilecek meslektaşımız var. Sağlık Bakanlığı’nın 60 bin hemşire ataması için başvuru yaptığını, Maliye’den 10 bini için onay geldiğini biliyoruz”

“Hastanelerde kaç hemşire ücretsiz izinde şu anda?”

Özbaş, hemşire göçü verilerinin Sağlık Bakanlığı’nda olduğunu ve bunun paylaşılması gerektiğinin altını çizerek açıklamasını şöyle noktaladı;

“Kaç hemşire gitti, kaç hemşire bununla ilgili başvuru yaptı, bunu bakanlık biliyor. Hastanelerde kaç hemşire ücretsiz izinde şu anda? Kaç meslektaşımız erkenden emekli oldu, kaçı iyi hâl belgesi için başvurdu? Bakanlık bu sayıları paylaşmalı. 2021 yılında 8 bin 300 meslektaşımızla yaptığımız bir çalışmaya göre yüzde 76’sı, ‘fırsatım olsa yurt dışına giderim’ diyor. Bu araştırmayı güncelleme çalışmamız şu anda devam ediyor.

Almanya’nın nüfus başına düşen hemşire oranı, Türkiye’de nüfus başına düşen hemşire oranının 4-5 katı fazla ve ona rağmen açıkları olduğunu söylüyorlar. Almanya’da 10 bin kişide 90’ın üzerinde hemşire düşüyor, bizde bu 25-26’larda. Dört katımız kadar hemşire var, buna rağmen bizden oraya kan kaybı var. ABD, Kanada gibi ülkeler, dünyada en fazla hemşire oranına sahip olan ve diğer ülkelerden hemşire almak için politika geliştiren ve bu politikaları gittikçe kolaylaştıran ülkelerin başında geliyor.” (Kaynak: T24 – Gözde Yel)