Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Merkezleri Hakkında Yönetmelik
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; zihinsel özel gereksinimi olan çocuk ve gençlerin biyopsikososyal takip süreçlerinde rolü olan meslek mensuplarının bir arada hizmet vereceği çok disiplinli çocuk ve genç ruh sağlığı merkezleri açacak sağlık tesislerine izin verilmesi, merkezlerin açılması, faaliyetleri ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, Sağlık Bakanlığına ve üniversitelere ait sağlık tesisleri bünyesinde açılacak çok disiplinli çocuk ve genç ruh sağlığı merkezlerini, buralarda görev alan personeli ve çocuk ve genç ruh sağlığı hizmetleri ile ilgili faaliyetleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun 9 uncu maddesinin (c) bendi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakan: Sağlık Bakanını,
b) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,
c) ÇKYS: Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemini,
ç) Çocuk: Henüz on sekiz yaşını doldurmamış kişiyi,
d) Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Merkezi (ÇÖZGEM): Bu Yönetmelikte belirtilen ve farklı becerilere ve donanımlara sahip olan personelin bir arada zihinsel özel gereksinimleri olan çocuklar ve ailelerine hizmet sunmasına olanak sağlayan, bu Yönetmelikte nitelikleri tanımlanan çok disiplinli çocuk ve genç ruh sağlığı merkezini,
e) ÇÖZGEM sorumlusu: Sağlık tesisi bünyesinde açılan merkezde tam zamanlı görev yapan çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanları arasından yönetici tarafından görevlendirilen hekimi,
f) Danışma komisyonu: Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Bilimsel Danışma Komisyonunu,
g) Genç: 18-23 yaş arası kişiyi,
ğ) Genel Müdür: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürünü,
h) Genel Müdürlük: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,
ı) Hizmet: Zihinsel özel gereksinimleri olan çocuklara ve ailelerine erken müdahale, izlem ve yetişkinliğe geçiş süreçlerinde daha nitelikli ve tüm disiplinlerin katılımı ile verilecek ruh sağlığı hizmetini,
i) İl değerlendirme komisyonu: ÇÖZGEM için ön izin alınması ve faaliyet izin belgesi düzenlenmesi esnasında, başvuruların dosya üzerinden ve yerinde inceleme yapılarak bu Yönetmeliğe uygunluğu yönünden değerlendirilmesi, ÇÖZGEM’in açılması ve faaliyetlerin askıya alınması işlemleri ile ilgili rapor hazırlamak üzere il sağlık müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyonu,
j) Müdürlük: İl sağlık müdürlüğünü,
k) Sağlık tesisi: Bakanlığa ve üniversitelere ait olan hastaneyi,
l) Yönetici: Bakanlığa ait hastanelerde, hastane baştabibini; üniversitelere ait hastanelerde, hastane baştabibi veya sağlık uygulama ve araştırma merkezi baştabibini veya müdürünü,
m) Zihinsel özel gereksinim: Bireyin, güncel uluslararası psikiyatrik sınıflandırma sistemlerince tanımlanmış psikiyatrik ve nörogelişimsel bozukluklarının olması, bu bozuklukların tipik öğrenme, davranış ve duyguları ele alma becerilerinde ve işlevsellikte kayıplara yol açması, bunun sonucunda işlev kısıtlılığı olmayan bireylerden farklı hizmetlere gereksiniminin olması durumunu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Danışma Komisyonu
Danışma komisyonunun teşkili
MADDE 5- (1) Danışma komisyonu, Genel Müdür veya görevlendireceği en az daire başkanı düzeyinde bir yetkilinin başkanlığında;
a) Kamu Hastaneleri Genel Müdürü ya da görevlendireceği en az daire başkanı düzeyinde bir yetkili,
b) Bakanlığa bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri ile tıp fakültelerinden, çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı eğitim görevlisi/öğretim üyesi/başasistan kadrosundaki üç uzman tabip,
c) Üniversitelerin çocuk gelişimi, dil ve konuşma terapisi, ergoterapi, psikoloji, sosyal hizmet, hemşirelik bölümlerinden öğretim üyesi birer kişi,
olmak üzere toplam on bir üyeden oluşur.
(2) Danışma komisyonu üyeleri iki yıl süre için Bakanlık tarafından görevlendirilir. Yeni danışma komisyonu üyeleri görevlendirilinceye kadar mevcut üyelerin görevi devam eder. Herhangi bir sebeple üyeliğin boşalması halinde, kalan süreyi tamamlamak üzere aynı usulle yeni üye görevlendirilir. Görev süresi biten komisyon üyeleri yeniden görevlendirilebilir. Görevlendirilmiş üyelerden kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın iki defa üst üste danışma komisyonuna katılmayan üyenin danışma komisyonu üyeliği sona erer.
Danışma komisyonunun çalışma usul ve esasları
MADDE 6- (1) Danışma komisyonu, yılda en az bir kez, Bakanlığın daveti üzerine, önceden belirlenmiş toplantı gündemine göre toplanır. Bakanlık gerekli hallerde, danışma komisyonunu olağan toplantıları dışında da toplantıya davet edebilir. Toplantı tarihi, yeri ve gündemi, olağan dışı toplantılar hariç olmak üzere, en az yedi gün önce üyelere yazılı olarak bildirilir. Üyeler tarafından ayrıca gündeme alınması talep edilen konular değerlendirilmek üzere, toplantıdan en geç üç gün önce sekretaryaya bildirilir.
(2) Bakanlık, danışma komisyonunun teklifi halinde ulusal veya uluslararası alanda danışma komisyonunun çalışmalarına katkı sağlayacak uzman kişileri veya ilgili uzmanlık kuruluşlarının temsilcilerini, bilimsel görüşlerini almak üzere danışma komisyonuna davet edebilir. Bu kişi veya temsilcilerden müteşekkil çalışma grupları oluşturabilir veya yazılı görüş istenebilir. Toplantıya davet edilen uzmanlar, danışma komisyonu çalışmaları ile ilgili oylamaya katılamazlar.
(3) Danışma komisyonu, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alır. Oylarda eşitlik olması halinde, başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Başkan oyunu en son açıklar.
(4) Danışma komisyonu kararları, tutanak altına alınır ve tutanak toplantıya katılan üyelerce imzalanır. Karara muhalif olan üye, şerh koymak suretiyle karara imza atar. Muhalif görüş gerekçesinin karar altında veya ekinde belirtilmesi zorunludur.
Danışma komisyonunun görevleri
MADDE 7- (1) Danışma komisyonunun görevleri şunlardır:
a) Ülke genelinde ÇÖZGEM’lerde verilecek hizmetler ve güncel gelişmeler doğrultusunda oluşturulacak ulusal stratejiler konusunda Bakanlığa görüş bildirmek.
b) ÇÖZGEM’de uygulanacak tedavi programlarının bilimsel geçerliliği ve kanıta dayalı olup olmadığı hakkında Bakanlığa görüş bildirmek.
c) Bakanlığın talebi üzerine ÇÖZGEM’lerin yıllık faaliyetlerini değerlendirmek, gerektiğinde ÇÖZGEM’i yerinde incelemek ve alınması gereken tedbirler konusunda Bakanlığa görüş bildirmek.
ç) ÇÖZGEM’lerin işleyişine ilişkin protokoller oluşturmak, gerektiğinde protokollerin güncellenmesi konusunda görüş bildirmek.
(2) Danışma komisyonu tarafından alınan kararlar tavsiye niteliğinde olup nihai karar Bakanlık tarafından verilir.
(3) Danışma komisyonunun sekretarya hizmetleri Genel Müdürlük tarafından yürütülür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇÖZGEM’lerin Planlanması, Açılması ve Yer Değişikliği
ÇÖZGEM’lerin planlanması
MADDE 8- (1) ÇÖZGEM’ler, atıl kapasiteye yol açılmaması ve kaynakların etkin, etkili ve verimli hizmet sunacak şekilde dağıtılması amacıyla demografik yapı ve epidemiyolojik özellikler göz önünde bulundurularak ülke, bölge ve il bazında Bakanlıkça planlanır.
ÇÖZGEM açmaya yetkili kişiler
MADDE 9- (1) ÇÖZGEM, Bakanlık ve üniversiteler tarafından kendilerine ait sağlık tesisleri bünyesinde açılabilir.
Ön izin
MADDE 10- (1) ÇÖZGEM açılmadan önce Bakanlıktan ön izin alınması şarttır. ÇÖZGEM açma talebinde bulunan sağlık tesisi, ön izin almak için EK-1’de yer alan formu doldurur ve EK-2’de istenen belgeler ile Müdürlüğe başvurur. Yapılan başvuru, il değerlendirme komisyonunca değerlendirilir.
(2) İl değerlendirme komisyonu tarafından yapılan incelemede, ilin demografik verileri, başvuruyu yapan sağlık tesisinin ve ilin sağlık alt yapısının ÇÖZGEM açmak için uygunluğu, ÇÖZGEM’de görevli meslek mensuplarının mesleklerini icra ederken ihtiyaç duyacakları mesleğe özgü malzemeler, ÇÖZGEM için beklenen hasta yüküne dair bilgilerin de bulunduğu bir rapor oluşturularak Müdürlüğe sunulur.
(3) EK-3’te yer alan il değerlendirme komisyon raporu ve Müdürlüğün görüşü ile başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde başvuru Müdürlükçe Bakanlığa iletilir. Evrakın aslı eksiksiz bir şekilde Müdürlük bünyesinde muhafaza edilir. Bakanlık, ÇÖZGEM açma talebi bulunan iller için ülke genelinde yapılan planlama, il değerlendirme komisyon raporu ve Müdürlük görüşünü değerlendirerek ilgili ilde ÇÖZGEM açılıp açılmayacağına karar verir. Uygun görülen başvurular için Bakanlıkça ön izin verilir.
(4) Ön izin belgesi bir yıl geçerlidir. Ön izin alanlar bir yılın dolmasına en geç bir ay kala mazeretini ileri sürerek ek süre talebinde bulunabilir. Bakanlığın talebi uygun görmesi durumunda, ilgili sağlık tesisine bir defaya mahsus olmak üzere üç ay ek süre verilebilir. Verilen ek süre içerisinde de faaliyet izin belgesi alamayanların ön izin belgesi iptal edilir.
İl değerlendirme komisyonu
MADDE 11- (1) İl değerlendirme komisyonu; il sağlık müdürü veya görevlendireceği bir başkan başkanlığında, ilgili başkan yardımcısı, çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı, psikolog, çocuk gelişimcisi, dil ve konuşma terapisti, iş ve uğraşı terapisti (ergoterapist), sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı, mimar/inşaat mühendisi/inşaat teknikerinden oluşan dokuz kişiden oluşur.
(2) İl değerlendirme komisyonu, ÇÖZGEM’in açılması için ön izin alınması, faaliyet izin belgesi düzenlenmesi, faaliyeti sırasında dosya üzerinde ve yerinde inceleme yapılarak denetlenmesi, değerlendirilmesi ve faaliyetlerin askıya alınması konularında tavsiye kararı almak üzere Müdürlükçe oluşturulur.
Faaliyet izin belgesi
MADDE 12- (1) Bakanlıkça ön izin verilen ÇÖZGEM, EK-4’te yer alan belgeler ile iki ay içerisinde faaliyet izin belgesi almak için Müdürlüğe başvurur.
(2) Müdürlük tarafından, başvuru dosyasının bu Yönetmeliğe uygunluğu öncelikle dosya üzerinden değerlendirilir.
(3) Ön izin belgesi almış ve EK-4’te yer alan başvuru dosyası tam olan ÇÖZGEM, personel ve fiziki şartlara uygunluk yönünden il değerlendirme komisyonunca yerinde incelenir ve değerlendirme sonuçları bir rapor halinde Müdürlüğe sunulur.
(4) Yerinde yapılan inceleme sonucu üçüncü fıkrada yer alan hususlarda eksiklik bulunan ÇÖZGEM’e, eksikliklerin giderilmesi için üç aya kadar ek süre verilerek resmi yazı ile bu durum tebliğ edilir. Verilen süre sağlık tesisinin talebi halinde bir defaya mahsus olmak üzere üç ay daha uzatılabilir. Bu süre sonunda da eksiklikleri giderilemeyen sağlık tesisinin başvurusu, gerekçeleri belirtilerek ön izni iptal edilmek üzere Genel Müdürlüğe bildirilir.
(5) Yerinde yapılan incelemede uygun bulunan ÇÖZGEM için Müdürlük tarafından EK-5’te yer alan faaliyet izin belgesi düzenlenerek Genel Müdürlüğe bilgi verilir.
(6) Faaliyet izin belgesi düzenlenmiş olan ÇÖZGEM’in ÇKYS kaydı Müdürlük tarafından yapılarak Genel Müdürlüğe bilgi verilir.
Yer değişikliği
MADDE 13- (1) ÇÖZGEM’in, bünyesinde bulunduğu sağlık tesisi içerisinde yer değişikliği veya bünyesinde bulunduğu sağlık tesisinin başka bir yere taşınması durumunda, değişiklik talebini konu alan resmi yazı ve EK-4’te yer alan belgelerle Müdürlüğe başvuruda bulunulur. Taşınacak ÇÖZGEM’de, yeni yerinde faaliyete geçebilmesi için bu Yönetmelikteki asgari şartlar aranır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇÖZGEM’in Fiziki Özellikleri ve Donanımı
ÇÖZGEM’in fiziki özellikleri
MADDE 14- (1) ÇÖZGEM, EK-6’da yer alan asgari fiziki şartlara uygun olmalıdır.
ÇÖZGEM’in donanımı
MADDE 15- (1) ÇÖZGEM’in donanımı, EK-7’de belirtilen ve ÇÖZGEM personeli tarafından mesleklerini icra etmek için gerekli olduğu il değerlendirme komisyonunca tespit edilen mesleğe özgü asgari malzeme listesine uygun olmalıdır.
(2) ÇÖZGEM’de bulunan oyuncaklar, 4/10/2016 tarihli ve 29847 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği ve ilgili diğer mevzuata uygun standartlara sahip olmalıdır.
(3) Kurulum öncesinde sağlık tesisinin enfeksiyon kontrol komitesinden uygunluk görüşü alınmalıdır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÇÖZGEM’de Çalışacak Personel Standartları ve Personelin Görevleri
ÇÖZGEM’de çalışacak asgari personel standartları ve personelin görevleri
MADDE 16- (1) ÇÖZGEM’de tam zamanlı istihdam edilecek personel şu şekildedir:
a) Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı.
b) Çocuk gelişimcisi.
c) Hemşire.
ç) Psikolog (tercihen klinik psikoloji alanında yüksek lisans veya doktora yapmış olan).
d) Tıbbi sekreter.
(2) Aşağıda yer alan personel tam zamanlı istihdam edilemiyorsa haftanın en az iki günü ÇÖZGEM’de görevlendirilir:
a) Dil ve konuşma terapisti.
b) İş ve uğraşı terapisti (ergoterapist).
c) Sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı.
(3) Değerlendirmelerde ihtiyaç olduğu takdirde çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı, tıbbi genetik uzmanı, ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı, diyetisyen veya diğer meslek mensupları ÇÖZGEM’de görevlendirilebilir.
(4) Birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentleri ile ikinci fıkrada bahsedilen meslek mensupları, 22/5/2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik kapsamında belirtilen görevlerinin yanı sıra ÇÖZGEM sorumlusunun ÇÖZGEM’in işleyişi dâhilinde vereceği diğer görevleri de işin gerektirdiği uygulamalar ile birlikte yürütür.
(5) ÇÖZGEM’de çalışacak personelin çeşitli sebepler ile ÇÖZGEM’den en fazla iki aya kadar ayrılması halinde, aynı unvan ve uzmanlık dalında başka bir personel, yönetici tarafından geçici olarak görevlendirilir. Bu süreyi aşan durumlarda veya görevden ayrılma durumunda ÇÖZGEM’e yeni personel görevlendirilir ve Müdürlüğe bildirilir. Müdürlük tarafından, ÇÖZGEM’in çalışma günleri için il içerisindeki diğer sağlık kurum ve kuruluşlarından görevlendirme yapılabilir.
(6) Bakanlık tarafından sunulan hizmetler dışında hasta ve ailelerinin, diğer bakanlıklara bağlı kurumlardan alacakları hizmete doğrudan erişimlerine katkı sağlamak, yaşam kalitelerini artırmak, kurumlar arasında iş birliğini artırarak tüm hizmetlere erişimlerini kolaylaştırmak amacıyla, kamu kurum ve kuruluşlarından personel 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6 ncı maddesi kapsamında ilgili mevzuata uygun olarak Valiliğin koordinasyonunda ilgili kurumlarca yapılacak protokoller çerçevesinde ÇÖZGEM’de görevlendirilebilir.
(7) Yönetici tarafından, çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarından biri, ÇÖZGEM sorumlusu olarak görevlendirilir. ÇÖZGEM sorumlusu aşağıdaki görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:
a) ÇÖZGEM’in, her türlü personel, bina, tesis, malzeme, cihaz, tıbbî ve fiziki şartlardaki değişiklik taleplerini yöneticiye bildirmek.
b) ÇÖZGEM çalışanlarının görev dağılımını, çalışma yer ve saatlerini belirlemek.
c) Personelin hizmet içi eğitimlere katılımını ve hizmet kalite standartlarını sağlamak.
ç) Bakanlıkça talep edilen verilerin bilgi işlem sistemlerine günlük olarak kaydedilmesini takip etmek.
d) ÇÖZGEM’in işleyişi, hasta takibine ya da tedavisine ilişkin tüm disiplinlerin katılımı ile yapılacak toplantıları en az iki haftada bir olacak şekilde düzenlemek, bu toplantılara ÇÖZGEM’de görev yapmakta olan personelin katılımını sağlamak, toplantının tutanak ile kayıt altına alınmasını sağlamak.
e) ÇÖZGEM’in, ülke genelindeki diğer ÇÖZGEM’ler ve mükemmeliyet merkezleri gibi üst merkezlerle iş birliğini sağlamak.
f) Hastaların alacakları hizmeti ve tedavileri takip etmek.
g) Hastalara tıbbi yönden faydalı olabilecek diğer idari tedbirleri almak.
(8) Bu Yönetmelik ve ekleri kapsamındaki standartlar doğrultunda açılmasına izin verilen ÇÖZGEM’e, bahsedilen standartları kaybetmesi halinde eksikliğin tamamlaması için altı ay ek süre verilir. Bu sürede eksikliğini tamamlayamayan ÇÖZGEM, il değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir ve konu hakkında EK-3’te yer alan rapor oluşturulur. Rapor, Bakanlıkça değerlendirilerek ÇÖZGEM’in faaliyeti askıya alınır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Kayıt ve bildirim
MADDE 17- (1) Çocuk ve genç ruh sağlığı hizmetine ihtiyaç duyan kişiler, ÇÖZGEM’e Bakanlıkça tanımlanmış müracaat kanallarından başvurabilirler. Bu ihtiyacın birinci basamak sağlık hizmet sunucuları tarafından tespit edilmesi durumunda hastaların ÇÖZGEM’e doğrudan yönlendirilmelerinin sağlanması konusunda Müdürlük yetkilidir.
(2) ÇÖZGEM, Bakanlık tarafından istenilen bilgileri göndermekle yükümlüdür. ÇÖZGEM sorumlusu, hastane bilgi sistemi aracılığıyla günlük olarak kaydettiği hasta bilgileri ve faaliyet alanına giren tüm işlemlere ait bilgileri ve Bakanlıkça talep edilen diğer bilgi ve belgeleri, Bakanlığın ve Müdürlüğün ulaşabileceği şekilde hazır bulundurur. ÇÖZGEM’in faaliyetlerine ilişkin formlar Bakanlıkça düzenlenir.
(3) Bakanlık, ÇÖZGEM’in ve hastaların bilgilerini elektronik ortamda izleyebileceği bilgi işlem sistemlerini kurabilir. Bu durumda tüm ÇÖZGEM’ler ve hastaların bilgileri bu sisteme kaydedilir. İkinci fıkrada belirtilen formlar da bu sistem üzerinden takip edilir. ÇÖZGEM tarafından kayıt altına alınan kişisel sağlık verileri 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ikincil düzenlemelere uygun bir şekilde Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde merkezi sağlık veri sistemine aktarılır ve işlenir. Bakanlık tarafından kurulan kayıt ve bildirim sistemine ve Bakanlıkça yapılacak iş ve işlemlere esas olmak üzere, istenilen bilgi ve belgelerin Bakanlığa gönderilmesi zorunludur.
Denetim ve müeyyide
MADDE 18- (1) ÇÖZGEM, şikâyet veya ihbar üzerine yapılan olağan dışı denetimler hariç olmak üzere Müdürlükçe oluşturulan il değerlendirme komisyonu tarafından yılda en az bir kez bu Yönetmelik hükümlerine göre yerinde denetlenir. Denetimlerde bu Yönetmeliğe aykırılık olduğunun tespiti hâlinde, aykırılıkların giderilmesi için bir ayı geçmemek üzere Müdürlük tarafından süre verilir. Bu süre sonunda aykırılıkların giderilmemesi hâlinde, ilgililer hakkında kasıt, ihmal veya kusur şüphesi varsa kendi mevzuatına göre soruşturma yapılır ve disiplin hükümleri uygulanır.
(2) Denetim ve soruşturma sonucu Bakanlığa bildirilir.
Hüküm bulunmayan haller
MADDE 19- (1) ÇÖZGEM ile ilgili, bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde, ÇÖZGEM’in bünyesinde bulunduğu sağlık tesisinin tabi olduğu ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 20- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 21- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
