Ege Üniversitesi (EÜ) ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesinden bilim insanları, halk arasında “çöven otu” olarak bilinen bitkiden elde edilen gypsogenin adlı doğal bileşik üzerinde yürüttükleri çalışmalarla kansere karşı etkili yeni moleküller geliştirdi.

EÜ Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Safiye Emirdağ, araştırma kapsamında “Antikanser Aktivitesi Olan Gypsogenin-Amin Yarı Sentez Türevi Bileşikler ve Bu Bileşiklerin Sentez Yöntemleri” başlıklı bir proje yürüttüklerini belirtti. Emirdağ, gypsogenin bileşiğinin kimyasal yapısında yaptıkları değişikliklerle, tümör hücreleri üzerinde güçlü antikanser etkiler gözlemlediklerini söyledi.

Araştırmacılar, çöven bitkisinden elde edilen bu doğal maddenin, özellikle klasik kemoterapi ilaçlarına dirençli kanser hücrelerinde umut verici sonuçlar gösterdiğini ifade etti. Yeni sentezlenen türev bileşiklerin hem daha az yan etki potansiyeline sahip olduğu hem de kanser hücrelerinin büyümesini belirgin şekilde yavaşlattığı bildirildi.

Çalışmanın sonuçlarının, Türkiye’de bitkisel kaynaklı ilaç araştırmalarına önemli bir ivme kazandırması bekleniyor. Proje ekibi, bu bulguların ilerleyen aşamalarda ilaç geliştirme süreçlerine taşınması için patent başvurusu hazırlıklarını da sürdürüyor.

Kansere karşı geliştirilen buluşun Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından patent almaya hak kazandığını aktaran Emirdağ, şu bilgileri verdi:

“Helva yapımında kullanılan çöven suyundan elde edilen doğal bir ürün olan gypsogenin bileşiği temel alınarak, antikanser aktiviteye sahip gypsogenin-amin semisentez türevi bileşikleri ve bu bileşiklerin sentez yöntemlerini kapsamaktadır. Farklı insan kanser hücre hatları üzerinde etkinlik gösteren bu yeni bileşikler kullanıldığında, kanserli hücrelerin direnç geliştirmesini önleme potansiyeline sahiptir. Özellikle elde edilen bileşiklerin, referans ilaç olarak kabul edilen ‘Imatinib’den daha güçlü etki göstermesi de dikkat çekici bir bulgudur.”

Doç. Dr. Safiye Emirdağ, ülkeye bu başarıyı kazandırmanın gururunu yaşadıklarını belirterek, “Buluşa konu yeni semisentez türevi bileşiklerin doğal kaynaklı çıkış maddesi ile sentezlenmiş olması, ekonomik boyutta da önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Doğal kaynaklı olan gypsogenin çıkış maddesinin Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümünde grubumuz tarafından elde edilmesi büyük önem taşımaktadır. Piyasada 1 miligramı yaklaşık 200 avroya satılan bu doğal ürün, geliştirdiğimiz sistem sayesinde elde edilebilmektedir.” ifadelerini kullandı.