İngiltere’de, beyin dalgalarını değiştirmek için ultrason teknolojisini kullanan bir beyin-bilgisayar arayüzü (BCI) cihazı, Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) tarafından klinik denemelere alınıyor. Bu yenilikçi cihazın depresyon, bağımlılık ve epilepsi gibi rahatsızlıkların tedavisinde çığır açabileceği ifade ediliyor.

Beynin dışına yerleştirilecek olan implant, nöron aktivitelerini haritalayarak ultrason dalgalarıyla hedeflenen bölgeleri uyaracak. İngiltere Gelişmiş Araştırma ve Buluş Ajansı’nın (Aria) 6,5 milyon sterlinlik fon desteğiyle yürütülen çalışmada, cihazın güvenliği ve etkisi 30 hasta üzerinde test edilecek.

Aria Program Direktörü Jacques Carolan, “Nöroteknolojiler, dirençli depresyon, epilepsi, bağımlılık ve yeme bozuklukları gibi rahatsızlıkların tedavisinde yeni bir çığır açabilir. Mevcut gelişmeler, beyin hastalıklarıyla mücadelede kritik bir dönüm noktasına işaret ediyor” dedi.

Beyin-bilgisayar arayüzlerinde yeni dönem

Deneme, beyin-bilgisayar arayüzü teknolojisindeki hızlı ilerlemelerin bir parçası olarak görülüyor. Geçtiğimiz yıl Elon Musk’un Neuralink şirketi felçli hastalarla klinik denemelere başlamış ve başka bir çalışmada felçli hastaların düşüncelerinin doğrudan konuşmaya çevrildiği bir sistem geliştirilmişti.

Ancak, bu tür teknolojiler mahremiyet, veri güvenliği ve etik konular açısından bazı tartışmaları da beraberinde getiriyor.

UCL Tıp Fiziği Profesörü Clare Elwell, “Bu yenilikler teknik açıdan hızla ilerliyor ancak nöroetik meseleler konusunda gerideyiz. Beyinle doğrudan etkileşim sağlayan bu tür teknolojilerde hasta yararını önceliklendirmeliyiz” ifadelerini kullandı.

Denemenin bilimsel yönü

ABD merkezli Forest Neurotech tarafından geliştirilen cihaz, geleneksel elektrot bazlı beyin implantlarından farklı olarak ultrason teknolojisiyle beyin aktivitelerini okuma ve düzenleme yeteneğine sahip.

Aria, cihazı “dünyanın en gelişmiş beyin-bilgisayar arayüzü” olarak tanımlıyor. Bu sayede depresyon, anksiyete ve epilepsi gibi geniş bir hasta kitlesine yönelik tedavi seçeneklerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

Deneme sürecinde, beyin hasarı nedeniyle kafataslarının bir kısmı geçici olarak çıkarılmış hastalar kullanılacak. Bu sayede cihazın test edilmesi için ek bir cerrahi işlem gerekmeyecek. Cihaz, beyin aktivitesini yüksek hassasiyetle haritalandıracak ve belirli noktalarda ultrason dalgalarıyla sinirsel uyarım sağlayarak ruh hali ve motivasyonu değiştirme potansiyelini araştıracak.

Geleceğe yönelik hedefler

Forest 1 adlı cihazın klinik denemesi Mart ayında başlayacak ve üç buçuk yıl sürecek. İlk sekiz ay, düzenleyici onay süreçlerine ayrılacak. Eğer başarılı olursa, cihaz depresyon gibi rahatsızlıkların tedavisinde tam ölçekli klinik denemelere geçecek.

Bu deneme, Aria tarafından duyurulan 69 milyon sterlinlik “Hassas Nöroteknolojiler Programı” kapsamında yürütülen 19 projeden biri olarak öne çıkıyor.

Programda ayrıca epilepsi tedavisi için sinir robotları, beyin hücrelerinin genetik mühendisliği ile yeniden programlanması ve laboratuvar ortamında beyin organoidleri geliştirilmesi gibi projeler de yer alıyor. 2023 yılında kurulan Aria, yüksek riskli ancak büyük kazanım potansiyeline sahip bilimsel projelere fon sağlamak amacıyla faaliyet gösteriyor. (TRT)