Çinli araştırmacılar, Parkinson hastalığının henüz klinik semptomlar ortaya çıkmadan önce davranışsal değişimlerle belirti verebileceğini gösterdi. Farelerde gözlemlenen kamburlaşma ve dik durma çabası gibi davranışların, dopamin üreten nöronların kaybıyla bağlantılı olduğu ortaya çıktı.

Parkinson hastalığı genellikle titreme, kas sertliği ve hareketlerde yavaşlama gibi belirtilerle tanınsa da bu semptomlar genellikle hastalığın ilerleyen evrelerinde ortaya çıkıyor. Ancak Çin Bilimler Akademisi’nden bilim insanları, hastalığın çok daha erken fark edilebileceğini gösteren önemli bir çalışmaya imza attı.

Fareler üzerinde yürütülen deneylerde, kamburlaşma, ayakta dik durma (şaha kalkma) ve yürüyüş biçimindeki değişikliklerin, beynin belirli bir bölgesindeki dopamin nöronlarının azalmasıyla ilişkili olduğu saptandı.

Davranışlar, Teşhis İçin Yeni Bir Pencere Açabilir

Araştırmada, orta beyinde bulunan substantia nigra pars compacta (SNc) bölgesindeki dopamin nöronlarının kaybının bu davranışları tetiklediği belirlendi. Bu bulgu, Parkinson hastalığının klasik motor semptomları ortaya çıkmadan önce teşhis edilmesinin mümkün olabileceğini gösteriyor.

Bilinen erken Parkinson belirtileri arasında kaygı, koku alma bozukluğu, uyku düzensizlikleri ve depresyon yer alıyor. Buna karşın mimik kaybı, titreme ve el yazısında değişiklik gibi klasik semptomlar daha geç dönemlerde görülüyor. Bu nedenle, hareketlerdeki erken değişimlerin izlenmesi teşhis açısından büyük önem taşıyor.

Yapay Zeka ile Davranış Analizi

Araştırmada, iki farklı Parkinson fare modelinde, geleneksel yöntemlerin yakalayamayacağı ince davranışsal sinyalleri ortaya çıkaran yapay zeka destekli bir analiz sistemi kullanıldı. “Tırmanma” davranışı olarak tanımlanan dik durma girişimi de bu kapsamda değerlendirildi.

Elde edilen veriler, yalnızca SNc bölgesindeki nöron kaybının bu davranış değişimlerine neden olduğunu; beynin başka bir dopamin merkezi olan ventral tegmental alan (VTA) ile doğrudan bir ilişki bulunmadığını gösterdi. Bu ayrım, Parkinson’un erken teşhisi için hangi beyin bölgelerine odaklanılması gerektiğine dair önemli ipuçları sunuyor.

Erken Belirtiler Takip Edilmeli

Çalışmayı yürüten ekibin başındaki Xuemei Liu, “Davranışsal değişimlerin belirli beyin hasarlarıyla bağlantılı olduğunu ortaya koymak, Parkinson hastalığının seyrini daha iyi kavramamıza yardımcı oluyor. Bu bilgiler, erken tanı ve etkili tedavi yolları geliştirme konusunda bize yol gösterebilir” dedi.

Uzmanlar, kamburlaşma ve benzeri davranışların düzenli olarak takip edilmesinin, Parkinson hastalığının başlangıç evresinde tanınmasında kritik rol oynayabileceğini vurguluyor.