Koruyucu aile nedir? sorusunu yanıtlayacak olursak; bu sistem, Türkiye’de T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gözetiminde uygulanan bir sistemdir. İngilizcesi “foster care” olan bu sistem ve kavram aslında hemen hemen bütün dünyada vardır ve uygulanır.

Ancak koruyucu aile uygulaması bazen gönüllü aile uygulamasıyla karıştırılır. Ayrıca bu sisteme dahil olmak isteyen ailelerin koruyucu aile sisteminin nasıl işlediğine dair birçok soru işaretine sahip olması son derece normaldir.

Çünkü bu uygulama, çok sayıda çocuğun ve yetişkinin hayatını doğrudan etkiler. Bu nedenle birçok prosedür içerebilir ve sisteme dahil olmayı düşünen çiftler uygulamanın bazı noktalarını gözden kaçırabilir.

Bu haberimizde, koruyucu aile uygulamasının ne olduğu, nasıl işlediği ve bu sisteme dahil olmak isteyen çiftlerin yapması gerekenler bütün detaylarıyla ele alınmıştır.

Koruyucu Aile Nedir?

Koruyucu aile, öz ailesinin yanında bakılması çeşitli nedenlerden ötürü mümkün olmayan çocukların bakımının devlet gözetiminde başka bir kişi ya da aile tarafından üstlenilmesidir. Böylece çocuğun eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğu öz ailesinden koruyucu ailesine devredilmiş olur.

Kısa ya da uzun süreli, ücretli ya da gönüllü statüde koruyucu aile olmak mümkündür. Kimi kişi ve aileler toplumsal sorumluluk adına koruyucu aile olurken kimi kişi ve aileler ise duygusal nedenlerle koruyucu aile sistemine katılmayı tercih eder.

Bu sistemin amacı, öz ailesiyle normal bir yaşam sürmesi mümkün olmayan çocuğun başka bir ailenin bakımı ve devletin gözetimiyle normal bir hayata kavuşması ve daha sağlıklı bir hayat yaşamasıdır. Ayrıca koruyucu aileler çocuğa çevresiyle ve öz ailesiyle ilişkisini normal şekilde sürdürmesi adına yardımcı olur.

Koruyucu Aile Yanına Yerleştirilen Çocuklar

Bir çocuğun koruyucu aile yanına yerleştirilip yerleştirilemeyeceğine Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında çalışan meslek elemanları karar verir.

Fakat genel anlamda değerlendirmek gerekirse şu kategorilerde yer alan çocuklar koruyucu aile yanına yerleştirilebilir:

Öz ailesi bulunan ancak öz ailesi tarafından bakımı sağlanamayan
Evlat edindirilmesi çeşitli nedenlerle mümkün olmayan
Fiziksel ya da zihinsel bir engeli olmayan

Ayrıca koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuklar için bir cinsiyet ayrımı olmadığını hatırlatmak gerekir.

Gönüllü Aile ve Koruyucu Aile Farkı

Bazen “gönüllü aile” kavramıyla “koruyucu aile” kavramlarının karıştırıldığı görülür. Bu iki kavram bazı noktalarda birleşse de aslında temel bir fark içerir.

Gönüllü aile, devlet tarafından yönetilen bir bakım kuruluşunda kayıtlı olan bir çocuğa ilgi ve yetenekleri doğrultusunda katkı sağlamak isteyen ve gönüllü ailesi olduğu çocukla belirli zamanlarda etkinlikler ve çalışmalar yapmak isteyen ailelerin başvurduğu bir yöntemdir.

Ayrıca gönüllü ailenin talebi ve yetkili kurumların onayı doğrultusunda resmi tatil ve özel günlerde gönüllü aileler çocukları evlerinde misafir edebilir.

Koruyucu aile sisteminde ise daha kapsamlı bir sorumluluk söz konusudur ve koruyucu aileler çocukların bütün bakım ve eğitiminden sorumludur.

Koruyucu Aile Olmak

Hiç şüphe yok ki koruyucu aile olmak, birçok çift ve kişi için manevi anlamda bir huzur kaynağıdır. Ancak bu karar, çok önemli sorumlulukları beraberinde getirdiği için kişilerin öncesinde iyice düşünmeleri gerekir.

Genel hatlarıyla değerlendirildiğinde koruyucu aile olup sonrasında pişman olan ailelerin sayısı yok denecek kadar azdır ve koruyucu ailelerin geneli bu sisteme dahil olmaktan dolayı mutludur.

Yine de çiftlerin ve kişilerin bu kararı almadan önce çeşitli zorluklara karşı psikolojik olarak hazır olmaları gerekir. Zaten bir çocuğun bakımını üstlenme kabiliyeti olmadığı tespit edilen kişiler sisteme dahil edilmez.

Koruyucu Aile Nasıl Olunur?

Sisteme dahil olmak isteyen kişilerin başvuruları T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı personeli tarafından değerlendirilir ve inceleme sonucunda karara bağlanır.

Bu süreçte ilgili personel, müracaat eden kişi ya da aileyi derinlemesine inceler ve yaptığı ziyaretlerle müracaat sahibinin sisteme dahil olup olamayacağını tespit eder. Bunlara ek olarak başvuru sahibinden evini çocuğa uygun bir ortama çevirmesi beklenir.

Aşağıda belirtilen şartları taşımayan kişilerin başvuruları reddedilir.

Koruyucu Aile Olma Şartları

T.C. vatandaşı olmak
En az ilkokul mezunu olmak
25 ile 65 yaş arasında olmak
Düzenli ve kanıtlanabilir bir gelire sahip olmak
Türkiye’de yerleşik olmak
Çocuğun biyolojik anne babası ya da vasisi olmamak

Bu şartlara ek olarak görevli personel, başvuru sahibinin mental olarak ne kadar hazır olduğunu değerlendirir ve başvuruyu bir karara bağlar.

Koruyucu Aile Başvuru

Koruyucu aile başvuruları Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerine şahsen ya da E-Devlet üzerinden online olarak yapılabilir. Başvuru esnasında aşağıdaki belgelerin hazır bulundurulması gerekir.

Öğrenim durumunu gösteren belge (*)
İş, gelir ve sigorta durumunu gösteren belge (*)
Adli sicil belgesi (*)
Koruyucu aile olacak kişilerin ve bu kişilerle birlikte yaşayanların herhangi bir fiziksel ve ruhsal rahatsızlığının ve bulaşıcı hastalığının olmadığını gösteren sağlık kurulu raporu

*Sadece yüz yüze yapılan başvurularda gereklidir.

Koruyucu Aile Ücretleri 2023

Koruyucu ailelere halk arasında koruyucu aile maaşı olarak dillendirilen aylık bakım ücreti ödenir. Ayrıca aile için sigorta primi desteği ve çocuk için harçlık ödemesi söz konusu olur. Bütün ödemelerin miktarları çocuğun yaşına göre değişiklik gösterse de 2023 yılında ortalama olarak bir çocuk için ödenen bakım aylığı tutarı bin TL ile 2 bin TL arasındadır. Ayrıca çocuklara 150 lira ile 500 lira arasında değişen aylık harçlık ödemesi yapılır ve ailelere sigorta primi desteği verilir.

Sosyal Güvence Prim Desteği

Sözleşme süresi devam eden ailelerde emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden biri devletten sosyal güvence prim desteği alabilir.

Bu desteği almak isteyen kişinin asgari ücret üzerinden isteğe bağlı sigorta yaptırması ve daha sonra ödeme bilgilerini ibraz etmesi halinde sigorta primleri T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından aylık bakım ücretine ek olarak ödenir.