Doğum Parası Nedir?

Doğum yardımı ya da halk arasında bilinen ismiyle doğum parası, doğum yapan Türk vatandaşları ile T.C. Mavi Kart sahiplerine ödenen tek seferlik bir yardımdır. Bu yardımdan, 15.05.2015 tarihinde ya da bu tarihten sonra gerçekleşen canlı doğumlar için yararlanılabilir.

Bu yardımın halk arasında “memur doğum parası” olarak bilinmesinin nedeni, geçmişte bu yardımın 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 207’nci maddesine göre ödenmesiydi. Daha sonra yürürlüğe giren 633 sayılı Kanun Hükmündeki Kararname sonrası doğum yardımı, herkes için (memur olsun veya olmasın) eşit miktarda ödenmeye başlanmıştır. Yani memurlar da herkes için geçerli olan doğum yardımı miktarına ve şartlarına uygun olarak doğum ödemesi alır, doğum parası olarak ekstra yardım almaz. Yalnızca, memurların yardımı alabilmek için müracaat yeri ve şekli değişebilir. Doğum parası başvurusunun memurlar ve diğer Türk vatandaşları/Mavi Kart sahipleri için nasıl ve nereye yapıldığı ile ilgili bütün ayrıntıları, haberimizin ilerleyen bölümlerinde bulabilirsiniz.

Kimler Doğum Parası Alabilir?

Bu yardım, “memur doğum parası” olarak bilinse de doğum yardımını, canlı doğum gerçekleştiren bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ve Mavi Kart sahiplerine verilir. Evde doğum yapanlar da bu yardımdan yararlanabilir. Doğum parası, hiçbir vergi ve kesintiye tabi değildir ve hiçbir gerekçeyle haczedilemez.

Bu konuda tek istisna, yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğunun tespitinde meydana gelebilir. Bu tespite sırasında, çocuğun 15.05.2015 tarihi öncesinde doğduğu belirlenirse, doğum yardımına hak kazanılır. Diğer durumlarda, belirtilen tarihten önce canlı doğum gerçekleştirilen kişilere doğum parası verilmez.

Evlat Edinilen Çocuk İçin Doğum Yardımı Alınabilir mi?

Evlat edinilen çocuk için doğum yardımı alınabilir. Ancak, evlat edinilen çocuk daha önce Doğum Yardımı Sistemi (DYS)’ne kaydedildiyse yani çocuk için daha önce bir doğum yardımı alındıysa tekrar doğum yardımı yapılmaz.

Ayrıca evlat edinme işlemi 15.05.2015 tarihinden önce gerçekleştiyse ve kişi bu tarihten sonra doğum yaptıysa doğan ilk çocuk, ikinci çocuk olarak kabul edilir.

Hamileler Doğum Parası Alabilir mi?

Hamileler doğum yardımına başvuramaz. Doğum yardımının öncelikli şartı, canlı doğum gerçekleştirmektir.

Canlı doğum gerçekleştirmeyenler ve herhangi bir nüfus müdürlüğünde çocuklarının Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS) kaydını gerçekleştirmeyenler doğum parası alamaz ve doğum yardımına başvuramaz.

Doğum Yardımı İçin Son Başvuru Tarihi Var mı?

Gerçekleştirdikleri doğumun üzerinden birkaç yıl geçmesine rağmen doğum yardımı almayan ebeveynler, doğum yardımı için son başvuru tarihinin olup olmadığını merak ediyor. Doğum yardımı başvurusu için bir son başvuru tarihi yoktur. Dolayısıyla 15.05.2015 tarihinden sonra canlı doğum gerçekleştirdiği halde doğum parası almayan kişiler, başvuru yaparak bu yardımdan yararlanabilirler.

15 Mayıs 2015 öncesinde doğan bir çocuk için herhangi bir şekilde bu yardım alınamaz. Ancak örneğin bir anne 15 Mayıs 2015 öncesi ilk çocuğunu doğurduysa ve ikinci çocuğunu, bu tarihten sonra doğurduysa, son çocuğu “ikinci çocuk” olarak kabul edilir ve anneye, ikinci çocuk için ödenen doğum yardımı miktarı ödenir.

2023’de Doğum Parası Ne Kadar?

Şu an yürürlükte olan 633 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek dördüncü maddesi gereği doğum yardımı miktarı şu şekildedir:

Birinci çocuk için 300 TL
İkinci çocuk için 400 TL
Sonraki her çocuk için 600 TL

Bu yardım, Türk vatandaşı olan anneye ya da babaya ödenir. Ebeveynlerin her ikisi de Türk vatandaşı ya da Mavi Kart sahibiyse yardım, anneye ödenir. Anne doğum sırasında vefat ettiyse fakat çocuk sağ ise yardım, babaya ödenir. Sadece annesi ya da babası Türk olanlar da bu yardımı alabilir. Yardımın ödeneceği kişilerin tespitinde, Kimlik Paylaşımı Sistemi’nde yer alan nüfus kayıt verileri esas alınır.

657’ye Bağlı Memurun Doğum Parası Ne Kadar?

Önceden 657’ye bağlı memurlara ödenen doğum yardımı ödeneği, ilgili kanunun 207 maddesine dayanılarak hesaplanıyordu. Memurlara ödenecek doğum yardımı, 2500 gösterge rakamının aylık katsayıyla çarpılması sonucu bulunuyordu. Ancak artık memur doğum parası hesaplama yöntemi kullanılmıyor.

633 sayılı Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girdiğinden beri memurlar, herkes gibi sabit yardım alıyor. Bu yardım; birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL ve sonraki her çocuk için 600 TL olarak ödeniyor. Öğretmen, polis, doktor, hemşire gibi kamu meslekleri için bu miktar değişmiyor ve eşit ödeniyor.

Doğum Parası Nasıl Alınır?

Doğum yardımına hak kazanılması için öncelikle canlı doğumun gerçekleşmesi, çocuğun Kimlik Paylaşım Sisteminde (nüfus müdürlüğü) kaydının tamamlanması ve daha sonra kişinin, yardım başvurusu yapması gerekiyor. Doğum yardımı başvurusu, kişinin statüsüne bağlı olarak farklı kurumlara yapılır.

Doğum yardımı almak isteyen kişi kamu kurumlarında çalışmıyorsa şu adımları takip ederek doğum yardımı başvurusunu gerçekleştirebilir:

Doğum yardımı başvuru dilekçesini doldurup imzalamalıdır.
Dilekçesini; aile, çalışma ve sosyal hizmetler il müdürlüğüne ya da sosyal hizmet merkezlerine ulaştırmalıdır.
Başvuru şahsen ya da iadeli taahhütlü posta/kargo yoluyla yapılabilir.

Memur Doğum Parası Nasıl Alınır?

Kişi, her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam ediliyor olsa dahi) kamu kurumlarında istihdam ediliyorsa doğum yardımı başvurusu için şu adımları takip etmelidir:

Doğum yardımı başvuru dilekçesini doldurup imzalamalıdır.
Dilekçeyi, çalıştığı kuruma sunmalıdır.

Eğer doğum yardımına başvurmak isteyen kişi yurtdışında yaşıyorsa şu adımları takip etmelidir:

Doğum yardımı başvuru dilekçesini doldurup imzalamalıdır.
Dilekçeyi büyükelçiliğe ya da konsolosluğa sunmalıdır.

Eğer doğum yardımına başvurmak isteyen kişi yurtdışında yaşıyorsa ancak fiziki olarak Türkiye’de bulunuyorsa başvurusunu şu şekilde gerçekleştirebilir:

Doğum yardımı başvuru dilekçesini doldurup imzalamalıdır.
Dilekçeyi herhangi bir aile, çalışma ve sosyal hizmetler il müdürlüğüne ya da sosyal hizmet merkezine sunmalıdır.

Doğum Parası Ne Zaman Yatar?

Doğum yardımı başvurusu Doğum Yardımı Sistemine (DYS) girilen (dilekçesi yetkili kurumlara ulaşan ve işleme alınan) doğum sahibinin doğum yardımı, takip eden ay içinde yatırılır. Örneğin ocak ayında doğum yardımı başvurusu yapan kişi, şubat ayında doğum parasını alabilir.

Doğum parası yardımı, hak sahipleri tarafından PTT şubelerinden T.C. Kimlik Kartı ibraz edilerek çekilebilir. Ödeme 1 yıl içinde hak sahibi tarafından teslim alınmalıdır. Doğum parası PTT’ye yatırılan ancak bu parayı 1 yıl içinde çekmeyen hak sahibinin yardımı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına iade edilir.