EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) konusu uzun zamandır gündemdedir. Emeklilik yaşına henüz ulaşamayan vatandaşlar, EYT adı altında seslerini duyurarak bu konu hakkında düzenleme yapılmasını talep etmektedir. Peki EYT düzenlemesi olacak mı? Olursa ne zaman olur? Kimler bu düzenlemeden yararlanabilir?

Yaş haddi sebebiyle emekli olamayan vatandaşların sayısının, hemen hemen altı milyon olduğu tahmin edilir. Emeklilikte yaşa takılan vatandaş sayısı bu kadar yüksek olduğundan dolayı, EYT konusu sürekli gündemdedir.

EYT Nedir?

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT), yaş haddi sebebiyle emekli olamayan kişilerin kendilerine koymuş olduğu bir isimdir. EYT kapsamındaki vatandaşlar, çeşitli platformlarda sıklıkla mağduriyetlerinden bahsederek düzenleme getirilmesini talep eder.

Yaş haddi nedeniyle emekli olamayan vatandaşların sayısı, yaklaşık altı milyondur. Bundan dolayı çok büyük bir sivil toplum hareketi olan EYT, kamuoyunun ilgisini çekmeyi başarır.

Düzenlemeye İhtiyaç Var Mı?

1999 yılında yürürlüğe giren 4447 sayılı kanun kapsamında, emeklilik için prim gün sayısı koşulunun yanı sıra yaş şartı da getirilmiştir. Yürürlülüğünü sürdüren kanuna göre erkeklerin emekli olabilmesi için 60, kadınların emekli olabilmesi için ise 58 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir.

Prim şartını yerine getiren ancak yaş şartını karşılayamadığından dolayı emekli olamayan vatandaşlar için EYT düzenlemesine ihtiyaç duyulur. Olası bir düzenleme yapılmadığı takdirde, vatandaşların emekli olabilmeleri için prim şartını karşılamalarına rağmen yıllarca beklemeleri gerekebilir.

EYT Mağduru Sayısında Son Durum Ne?

EYT mağdurları binlerle değil milyonlarla ifade edilecek kadar fazladır. Kimisi, 1999 yılı öncesi sigortalı olanların mağdur olduğunu ifade ederken kimisi de kanunun uygulama süresi boyunca mağdurların olduğunu ifade eder.

4759 sayılı kanun ile bu konuda, 08/09/1999 tarihi ile 30/04/2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanlar için bir düzenleme yapılmış ve şu koşullardan sadece bir tanesini bile taşıyan kişinin, emekli olabileceği ifade edilmiştir:

Kadın çalışanlar için 58, erkek çalışanlar için 60 yaşını doldurmuş olmak ve 7 bin gün prim ödemiş olmak
Kadın çalışanlar için 58, erkek çalışanlar için 60 yaşını doldurmuş olmak, 25 yıldır sigortalı olmak ve en az 4 bin 500 gün prim ödemiş olmak

Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ne göre, Türkiye’de 15 milyon EYT mağduru bulunmaktadır. Fakat pek çok veri, bu sayının 6 ila 7 milyon arasında olduğunu ortaya koymaktadır. EYT düzenlemesinin kimleri ve kaç kişiyi kapsayacağı, ancak düzenlemenin taslağının ardından bilinebilir.

EYT Mağdurlarının Talepleri

Emeklilikte yaşa takılanların kamuoyunda dillendirdikleri talepler, şunlardır:

İlk ve en önemli talep, 08/09/1999 öncesi işe başlayanların, o tarihteki yasalara göre emekli olmasıdır.
Emeklilikte yaşa takılanların diğer talebi, prim ödeme gün sayısı doldurulduğunda, çalışma süresi arttıkça emekli aylığının düşmesiyle ilgilidir. EYT’liler, bu sorun çözülmediği takdirde kayıt dışına yönelimin artacağını savunur.
En düşük emekli maaşının, asgari ücrete eşitlenmesi, bir diğer beklentidir.

Yapılması Planlanan Düzenleme Nedir, Kimleri Kapsar?

Bazı kişilere emeklilik yolunu açacak olan bir düzenleme olan EYT, konuyla ilgili detaylar henüz ortaya çıkmasa da kamuoyundaki talepler, erkekler için 25 yıllık (9 bin günlük) prim günü sayısı, kadınlar içinse 20 yıllık (7 bin 200 günlük) prim gün sayısıdır. Düzenleme beklentilere göre yapıldığı takdirde 25 yıllık prim dolduran erkek vatandaşlar ile 20 yıllık prim gün sayısını dolduran kadın çalışanlar, yaş şartına ihtiyaç duyulmadan emekli olabilir.

Kamuoyunun beklentisine göre olası bir EYT revizesi durumunda, düzenlemeden şu kişiler yararlanabilir:

8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar
Prim şartını tamamlayanlar
Henüz emekli olmayanlar

Yukarıda bahsedilen çözüm, prim ödeme gün sayısını öne çıkartan modeldir. Geçtiğimiz yıllarda, yaşa takılanlar için kısmi emeklilik modeli, sigortalılık süresini öne çıkaran model, indirgeme katsayısı ile aylık bağlama modeli gibi farklı tip çözüm önerileri tartışılmıştır. Ancak zamanla kamuoyunda, EYT konusunda en doğru çözümün, prim gün sayısını esas olan model olduğu yönünde fikir birliği oluşmuştur.

EYT Ne Zaman Çıkar?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in, EYT konusunun devletin gündeminde olduğunu ifade ettiği son açıklama, emeklilikte yaşa takılanlar adına umut edici bir açıklamadır. Ancak EYT düzenlemesinin hangi tarihte yapılacağı, henüz belli değildir. Beklentiler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, 3600 ek gösterge revizesi tamamlandıktan sonra EYT çalışmalarını hızlandırması yönündedir.

3600 ek göstergenin, 2022’nin Mayıs ayında çözüme kavuşması bekleniyordu. Fakat ek gösterge düzenlemesi, beklenen tarihte gerçekleşmedi. Bundan dolayı EYT düzenlemesi için de tarih vermek doğru olmaz. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında konuyla ilgili çalışmaların devam ettiği bilinmektedir. EYT son dakika haberlerini ve emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesiyle ilgili son dakika gelişmelerini, Personel Sağlık üzerinden takip edebilirsiniz.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının EYT Planı Nedir?

Daha önce paylaşılan bilgiler doğrultusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının EYT ile ilgili yol haritası, şu şekildedir:

Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinin kapsamı belirlenir.
EYT kapsamına giren kişiler için, yeni emeklilik şartları ve modeli tespit edilir.
EYT düzenlemesinin hazineye maliyeti hesaplanır.
Yeni düzenleme sonrası emekli maaşı hesabı yapılır.
Yeni düzenlemenin uygulama yöntemi ve esasları tespit edilir.
Taslak hazırlanır ve karar alınır.

Bakanlığın, bu plana göre çalışmalarına devam ettiği söylenebilir. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının öncelikli gündemi, EYT değil; 3600 ek göstergedir. Bu nedenle EYT çalışmaları, hemen sonuçlanmayabilir.

Bu Düzenlemenin Devlete Maliyeti Ne Kadar?

Uzun yıllar boyunca tartışılan bir konu olan EYT, bu tartışmalar sırasında, birçok maliyet hesabı yapılır ve dillendirilir. Fakat EYT’nin devlete maliyeti, kaç kişinin bu düzenlemeden yararlanacağı konusu çözümlenmeden hesaplanamaz.

Yıllardır farklı medya kanalları üzerinden dile getirilen rakamlara göre EYT’nin devlete maliyeti, 25 milyar TL ile 125 milyar TL arasında olabilir. Maliyet hesabının bu kadar uç değerler arasında yapılması, EYT mağduru sayısının herkes tarafından farklı hesaplanmasıdır. Düzenlemeden yararlanacak vatandaşlar, iddialara göre 3 milyon ile 15 milyon arasında olabilir. Dolayısıyla EYT revizesinin maliyet hesabı da oldukça geniş bir skalada yapılmaktadır.