Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), tütün, alkol ve şekerli içecekler gibi sağlığa zararlı ürünlere yönelik vergilerin artırılması çağrısında bulundu. Kurum, bu adımın önümüzdeki 50 yıl içinde yaklaşık 50 milyon erken ölümün önlenmesine katkı sağlayabileceğini belirtti.

DSÖ, özellikle beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzıyla ilişkilendirilen kalp hastalıkları, diyabet ve kanser gibi kronik rahatsızlıkların önlenmesi için, ülkelerin bu ürünlere uyguladığı vergileri daha da artırmasını önerdi. Örgüt, bu şekilde hem halk sağlığının korunabileceğini hem de sağlık sistemlerine ek kaynak sağlanabileceğini vurguladı.

Vergi Artışıyla 1 Trilyon Dolarlık Kaynak Hedefleniyor

DSÖ’nün verilerine göre, vergi oranlarının artırılmasıyla gelecek on yıl içinde yaklaşık 1 trilyon dolarlık kamu geliri elde edilebilir. Bu kaynakların, ekonomik zorluklarla mücadele eden sağlık sistemlerinin finansmanında kullanılması gerektiği ifade edildi.

Dünya genelinde ölümlerin yaklaşık %75’i kronik hastalıklardan kaynaklanıyor. Sadece tütün ürünleri yılda 7 milyondan fazla insanın ölümüne neden oluyor. DSÖ, tütünde asgari vergi oranının %75’e çıkarılması gerektiğini savunuyor. Bugün bu oran zengin ülkelerde %67 civarındayken, düşük gelirli ülkelerde %57 seviyesinde.

Vergi Artışı Tüketimi Düşürüyor Ama Her Yerde Aynı Etkiyi Göstermiyor

Yapılan araştırmalar, tütün ürünlerine getirilen yüksek vergilerin özellikle düşük gelirli ülkelerde sigara tüketimini düşürdüğünü gösteriyor. Ancak Hollanda’da yapılan son bir analiz, bazı zengin ülkelerde vergi artışlarının kullanıcıları caydırmakta yetersiz kaldığını ortaya koydu. Örneğin, vergilerin yükselmesiyle birlikte Hollandalı sigara kullanıcılarının daha ucuz ürünleri yurt dışından temin etmeye yöneldiği bildirildi.

İngiltere’nin Şeker Vergisi Örnek Gösterildi

İngiltere’nin 2016 yılında yürürlüğe koyduğu şeker vergisi sayesinde meşrubat üreticilerinin ürün formüllerini değiştirdiği ve çocukların şeker tüketiminin neredeyse yarıya indiği belirtildi. Bu örnek, sağlık vergilerinin sadece bireysel davranışları değil, endüstriyel üretimi de etkileyebileceğini gösterdi.

DSÖ yetkilileri, vergi politikalarının yalnızca halk sağlığı için değil, aynı zamanda kalkınma yardımlarındaki azalmaları telafi edebilecek bir finansal kaynak olarak da değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti. Örgüt, bulaşıcı olmayan hastalıklardaki artış, azalan dış yardımlar ve artan kamu borçlarının, dünya genelindeki sağlık sistemlerini büyük baskı altına aldığını belirtti.