Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenleme ile ambulans hizmetleri ve araç kullanımıyla ilgili önemli tedbirler ve değişiklikler hayata geçirildi.

Yeni yönetmeliğe göre, kamu kurum ve kuruluşları ile özel sağlık kuruluşları dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi ambulans işletmesi yapamayacak. Ambulans satın alımı da yalnızca yetkili kurum ve kuruluşlara yapılabilecek. Ancak, kamu kurumlarına hibe amacıyla yapılacak ambulans alımları bu düzenlemenin dışında tutuldu.

Danışman hekim bulundurmak zorunlu olacak

Ambulans servisleri, uygunluk belgesi almadan ve asgari sayıda yeterlilik belgesini tamamlamadan faaliyete geçemeyecek, ambulanslar bu belge olmadan faaliyet gösteremeyecek. Ambulans servisi, ambulanslar ve sağlık hizmeti sunulan alanlarda bulunması zorunlu sağlık personeli yerine stajyer öğrenci çalıştırılamayacak.

Ambulans servislerinde, hizmet süresi boyunca çağrı merkezinde danışman hekim bulundurulacak. Ambulanslarda; kamera cihaz paketi, mobil cihaz paketi ve araç takip cihazları hizmet süresi boyunca çalışır ve takip edilebilir durumda tutulacak.

Ambulansların hizmet dışı kalma süresi yılda 30 günü geçemeyecek

Özel donanımlı ambulanslar, Sağlık Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca edinilebilecek. Ambulansların hizmet dışı kalma süresi yılda 30 günü geçemeyecek.

Hasta nakil ambulanslarının üzerinde yalnızca “hasta nakil” ibaresi yer alacak. Bu ambulanslar, acil tıbbi müdahale gerektiren hasta veya yaralıların taşınmasında kullanılamayacak. Taşıma esnasında acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumun gelişmesi halinde flaşörler aktif hale getirilir ve SKKM onayı ile sesli uyarı sistemleri kullanılabilecek.

Yönetmelikte geçen araçlar, afet durumları haricinde cenaze nakli amacıyla kullanılamayacak. Ambulans servisi, şirket, dernek, vakıf gibi kuruluşların sahipliğinde ise bu kuruluşların faaliyet alanına giren sağlık hizmetleri dışındaki diğer işler ambulans servisinde yapılamayacak.

Kara ambulansları yeterlilik belgesi aldıkları il sınırları içinde görev yapmak ve konuşlanmak zorunda olacak. İl sınırları dışına, il dışı sevkleri ve il dışından bulunduğu ile veya ambulans servisi olmayan illerden diğer illere hasta nakletmek amacı ile çıkılabilecek. Hasta nakil ambulansları, sağlık tedbiri hizmeti amacıyla kullanılamayacak.

Ambulans servisleri tarafından, sağlığı koruyucu, acil sağlık hizmetlerini tanıtıcı ve geliştirici nitelikteki bilgilendirme ve tanıtımlar yapılabilecek. Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri kapsamında, yanıltıcı, abartılı, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmamış bilgilere ve açıklamalara yer verilemeyecek.

Kamu kurum ve kuruluşları dışındaki ambulans işletenler, yanıltıcı tanıtımların ve haksız rekabetin önlenmesi amacıyla, kamu kurum ve kuruluşlarınca kullanılan ve bunları çağrıştıracak isimleri kullanamayacak ve tabelalarında belirtemeyecek. Ambulans servislerinin isimleri içerisinde “ambulans” kelimesi ve yabancı kelimeler bulunamayacak.

Çağrı merkezinin telefon numarası üç rakamlı, ulusal veya uluslararası acil çağrı numaralarını çağrıştıran bir numara olamayacak. Ambulanslar üzerinde, Yönetmelikte belirtilenler dışında hiçbir yazı, numara veya resim bulunamayacak.

Yönetmelik hükümleri, Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı haricindeki kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişilerince sunulan ambulans hizmetleri ile ambulanslar ve acil sağlık araçlarını kapsayacak.

AMBULANSLAR VE ACİL SAĞLIK ARAÇLARI İLE AMBULANS HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Başlangıç Hükümleri

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; ambulans hizmetleri ve ambulans servislerinin kuruluş, işleyiş ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile ambulansların ve acil sağlık araçlarının tıbbi ve teknik donanım özelliklerini düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı haricindeki kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişilerince sunulan ambulans hizmetleri ile ambulanslar ve acil sağlık araçlarını kapsar.

Dayanak

MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun 9 uncu ve ek 11 inci maddeleri, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 8 inci maddesi ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 352 nci, 356 ncı ve 508 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte yer alan;

a) Acil durum: Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve sağlık hizmet sunumunda acil müdahaleyi gerektiren olayları,

b) Acil sağlık aracı: Acil durumlarda, afetlerde ve acil yardım gerektiren diğer hallerde sağlık hizmetlerinin sunumu esnasında ihtiyaç duyulan personel ve malzemeyi olay yerine en kısa sürede ve güvenli şekilde ulaştırmak veya olay yerinde acil sağlık hizmetlerini yürütmek üzere kullanılan Bakanlığa ait kara, hava ve deniz araçlarını,

c) Acil Sağlık Otomasyon Sistemi (ASOS): Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri ile hasta nakil hizmetlerinin yürütülmesinde kullanılan ve Genel Müdürlükçe uygun görülen her türlü kayıt ve işlemin yapıldığı, gerekli durumlarda ilgili kurum veya kuruluşlara entegre edilebilen bilişim sistemini,

ç) Acil yardım: Acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbî araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinin bütününü,

d) Afet: Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, doğal, teknolojik veya insan kaynaklı olayı,

e) Ambulans: Acil yardım veya hasta nakli amacıyla kullanılan, bu Yönetmelikte öngörülen teknik ve tıbbi malzemelerle özel olarak donatılmış kara, hava ve deniz ulaşım araçlarını,

f) Ambulans ekibi: Ambulansta görev yapan sağlık personeli ve sürücüden oluşan ekibi,

g) Ambulans işletmeye yetkililer: Kamu kurum ve kuruluşları, ambulans servisleri, özel sağlık kuruluşları ile ihtiyaç halinde Müdürlüğün onayı ile izin verilen diğer kurum ve işletmeleri,

ğ) Ambulans servisi: İl ambulans servisi başhekimliği haricinde acil yardım veya hasta nakli hizmeti sunan işletmeyi,

h) Ambulans servisi açmaya ve işletmeye yetkililer: Kamu kurum ve kuruluşları ile faaliyetleri arasında sağlık hizmeti sunumu bulunan özel hukuk tüzel kişilerini,

ı) Ambulans servisi uygunluk belgesi: Ambulans servisinin faaliyet gösterebilmesi için Müdürlük tarafından düzenlenen belgeyi,

i) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,

j) Çağrı merkezi: Ambulans servislerine gelen çağrıların değerlendirildiği ve ambulansların sevk ve idare edildiği yeri,

k) Denetim ekibi: Ambulanslar ve ambulans servislerinin denetimi amacıyla Müdürlük acil sağlık hizmetleri başkanlığınca en az biri sağlık personeli olmak üzere üç ya da daha fazla kişiden oluşturulan ekibi,

l) Ekip sorumlusu: Ambulans ekibinde vaka yönetiminden ve koordinasyondan sorumlu sağlık personelini,

m) Genel Müdürlük: Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,

n) İstasyon: Çağrı merkezi koordinasyonunda faaliyet gösteren, ambulans servisine bağlı ambulans ve ekibinin bekleme yerini,

o) Mesul müdür: Ambulans servisinde idari işlerden sorumlu olan hekim, acil tıp teknikeri ya da acil tıp teknisyenini,

ö) Müdürlük: İl sağlık müdürlüğünü,

p) Özel sağlık kuruluşu: Özel hastaneler ve tıp merkezlerini,

r) Sağlık Komuta Kontrol Merkezi (SKKM): İllerde 112 acil çağrı merkezi bünyesinde acil sağlık çağrılarının karşılandığı ve ambulansların sevk ve idare edildiği birimi,

s) Sağlık personeli: Hekim, hemşire, acil tıp teknikeri, anestezi teknikeri, ebe, toplum sağlığı memuru, acil tıp teknisyeni ve anestezi teknisyenini,

ş) Sürücü: Kullanacağı araca uygun sürücü belgesine sahip; sağlık personelini ya da temel ilk yardım eğitimini başarıyla tamamlamış personeli,

t) Yeterlilik belgesi: Ambulanslar ve acil sağlık araçlarının sağlık hizmetleri sunumunda kullanılabilmesine ilişkin Müdürlük tarafından düzenlenen belgeyi,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Ambulansların ve Acil Sağlık Araçlarının Sınıflandırılması, Özellikleri, Personeli ve Tescili Ambulanslar

MADDE 5- (1) Ambulanslar, ulaşım şekline göre aşağıdaki kara, hava ve deniz ambulanslarından oluşur:

a) Kara ambulansları; kullanım amacına göre aşağıda yer alan acil yardım ambulansı, hasta nakil ambulansı, yoğun bakım ambulansı ve özel donanımlı ambulanslar olarak sınıflandırılır:

1) Acil yardım ambulansı; hasta veya yaralılara, acil yardım gerektiren hallerde, olay yerinde ve ambulans içerisinde gerekli acil tıbbi müdahalenin yapılabileceği, Ek-1 ve Ek-2’de yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.

2) Hasta nakil ambulansı; acil tıbbi müdahale gerektirmeyen hasta veya yaralıların nakli amacıyla kullanılan, sesli uyarı sistemi bulunan ancak ışıklı uyarı sistemi bulunmayan ve Ek-1 ile Ek-2’de yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.

3) Yoğun bakım ambulansı; hasta veya yaralıların nakil esnasında ileri seviyede izlenmesine ve tedavisine yönelik tasarımlanan, Ek-1 ve Ek-2’de yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracıdır.

4) Özel donanımlı ambulans; hasta veya yaralılara olay yerinde acil tıbbi yardım sağlama veya medikal kurtarma amacı ile görev yaptığı bölgenin coğrafi ve mimari özelliği, yol durumu ve ulaşım altyapısı ile taşıdığı hasta veya yaralıların yaşı, fiziki ve tıbbi durumlarına göre özel olarak tasarlanmış, Bakanlık ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait, teknik ve tıbbi donanımı ile özellikleri Bakanlıkça belirlenen; arazi tipi ambulans, çok sedyeli ambulans, yenidoğan ambulansı, obez ambulans, medikal kurtarma ambulansı ve benzeri kara aracıdır.

b) Hava ambulansları; hasta veya yaralıların nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından uçuşa elverişliliği belgelendirilmiş, ticari hava taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilen bir hava taşıma işletmesinin filosunda yer alan ve Ek-3’te belirtilen tıbbi donanıma sahip hava araçlarıdır.

c) Deniz ambulansları; hasta veya yaralıların nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından denize elverişliliği belgelendirilmiş ve Ek-3’te belirtilen tıbbi donanıma sahip deniz araçlarıdır.

Acil sağlık araçları

MADDE 6- (1) Acil sağlık araçları, olay yerinde acil tıbbi müdahale, tıbbi arama kurtarma, medikal kurtarma ve teknik destek sağlama amacıyla kullanılır. Bu araçlar; organ nakli aracı, mobil sağlık komuta kontrol aracı, mobil haberleşme aracı, mobil sağlık aracı, UMKE araçları, bisiklet, motorlu bisiklet, kara, deniz ve kar motosikleti, insansız hava aracı ve benzeri araçlar olup hasta taşıma amacıyla kullanılmaz. Ancak acil durum ve afetlerde SKKM onayı ile hasta taşıma amacıyla kullanılabilir.

(2) Acil sağlık araçlarında aşağıdaki asgari donanım yer alır:

a) Işıklı ve sesli uyarı sistemleri.

b) Haberleşme ve iletişim cihazları (telsiz, mobil cihaz paketi).

c) Aracın kullanım amacını belirten fosforlu yazı ve işaretler.

ç) Aracın kullanım amacına uygun tıbbi ve teknik donanım.

d) Araç takip cihazı.

e) Kamera cihaz paketi (Motosiklet, bisiklet ve benzeri kamera takılması uygun olmayan araçlar hariç).

Ambulans ve acil sağlık aracı personeli

MADDE 7- (1) Kara ambulanslarından;

a) Acil yardım ambulanslarında en az üç kişiden oluşan ambulans ekibi görev yapar. Ambulans ekibinde en az bir hekim veya acil tıp teknikeri veya Bakanlıkça belirlenmiş modül eğitimlerini tamamlamış acil tıp teknisyeni ile diğer bir sağlık personeli ve bir sürücü bulunur. Sürücülük görevini, sağlık personelinin yapması durumunda öncelikle acil tıp teknisyeni, bulunmadığı durumlarda acil tıp teknikeri yapar.

b) Hasta nakil ambulanslarında en az iki kişiden oluşan ambulans ekibi görev yapar. Ambulans ekibinde en az bir sağlık personeli ve bir sürücü bulunur.

c) Yoğun bakım ambulansları ile özel donanımlı ambulanslarda en az üç kişiden oluşan ambulans ekibi görev yapar. Ambulans ekibinde biri hekim veya acil tıp teknikeri olmak üzere en az iki sağlık personeli ve bir sürücü bulunur. Bu ambulanslarda görev yapacak sağlık personelinin Bakanlıkça belirlenen eğitimleri tamamlaması gereklidir.

(2) Hava ambulanslarında, kullanılacak hava aracına göre Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının uygun gördüğü sayıda pilot, en az bir hekim ve bir sağlık personeli bulunmak zorundadır. Görev yapacak sağlık personelinin Bakanlıkça belirlenen eğitimleri tamamlamış olması zorunlu olup ihtiyaç duyulması durumunda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce belirlenen eğitimleri de tamamlaması gereklidir.

(3) Deniz ambulanslarında, kullanılacak deniz aracına göre Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının uygun gördüğü sayıda kaptan ve personel ile en az iki sağlık personeli bulunmak zorundadır. Görev yapacak sağlık personelinin Bakanlıkça belirlenen eğitimleri tamamlamış olması zorunlu olup 29/8/2024 tarihli ve 32647 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliğinde düzenlenen denizde kişisel can kurtarma teknikleri, temel ilk yardım, yangın önleme ve yangınla mücadele, kişisel emniyet ve sosyal sorumluluk eğitimlerini de tamamlaması gereklidir.

(4) Acil sağlık aracında ilgili aracın görev tanımına uygun nitelikte ve sayıda personel görev yapar.

Ambulansların üzerinde yer alacak yazı ve işaretler

MADDE 8- (1) Kara ambulansları üzerinde yer alacak yazı ve işaretlere ilişkin hükümler şunlardır:

a) Acil yardım ambulansları ve yoğun bakım ambulansları beyaz renktedir. Bu araçları fosforlu, kırmızı renkli ve mikroprizmatik yansıtıcılı en az 200 mm genişliğinde şerit çevreler. Bu araçlar üzerinde bulunan etiket ve işaretlerde kırmızı renk dışında herhangi bir renk kullanılamaz.

b) Hasta nakil ambulansları gri (RAL 7004) renktedir. Bu araçları fosforlu, mavi renkli ve mikroprizmatik yansıtıcılı en az 200 mm genişliğinde şerit çevreler. Bu araçlar üzerinde bulunan etiket ve işaretlerde mavi renk dışında herhangi bir renk kullanılamaz.

c) Ambulansın sınıfını gösterir yazılar aracın sağ ve sol yanında yer alır. Hilal işareti aracın ön camının üstünde yolcu tarafında, arka kapı camında sedye tarafında ve aracın üst kısmında yer alır.

ç) Ambulanslar üzerinde kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlar hariç olmak üzere 50×50 cm’yi geçmeyecek şekilde ön camın üstünde sürücü tarafında, her iki yanda ve arka kısımda birer adet olmak üzere işletme isim ve amblemine yer verilir.

(2) Hava ve deniz ambulanslarında asgari olarak kuruluşa ait isim, marka, işaret, amblem ve iletişim bilgileri yer alır.

(3) Kamu kurum ve kuruluşlarına hibe edilen ambulansların arka kapı şerit alt bölümünde 30×60 cm ebatlarını geçmemek kaydıyla bağışta bulunan kişi, kuruluş veya bunların önerecekleri kişi veya kuruluşça bağışlandığına dair yazı ve ibare Genel Müdürlüğün onayı ile yer alabilir.

(4) Özel donanımlı ambulanslar ve acil sağlık araçlarının renkleri ile üzerinde yer alacak yazı ve işaretler araçların özelliğine göre Bakanlıkça belirlenir.

Ambulanslar ve acil sağlık araçlarının tescili

MADDE 9- (1) Acil yardım ambulansı, hasta nakil ambulansı ve yoğun bakım ambulanslarının tescil işlemlerinde;

a) Türk Standardları Enstitüsü veya yetkilendirdiği kurumlarca, Türk Standardları Enstitüsü tarafından belirlenen şartlara göre yapılacak muayene sonucunda ambulansın uygunluğu belgelendirilir.

b) Hizmet verilecek ildeki Müdürlük tarafından Ek-2 ve Ek-4 uyarınca yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda Müdürlükçe Ek-6’da yer alan yeterlilik belgesi düzenlenir.

c) Tescil işlemi, ilgili mevzuatında tescil işlemi için istenen belgeler ve (a) ve (b) bentlerinde istenen iki belge ile noterlik tarafından yapılır.

(2) Özel donanımlı ambulanslar ve acil sağlık araçlarının tescil işlemi, bu Yönetmelik esasları çerçevesinde hizmet verilecek ildeki Müdürlük tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucunda düzenlenecek Ek-6’da yer alan yeterlilik belgesi ve Genel Müdürlükten alınacak uygunluk yazısına dayanılarak noterlik tarafından yapılır.

(3) Hava ve deniz araçlarının ambulans olarak tescili işlemlerinde; hava ambulansları için uçuşa elverişliliği, deniz ambulansları için denize elverişliliği belgelendirilen araçlara, Müdürlük tarafından Ek-3 ve Ek-4 uyarınca yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda Müdürlükçe Ek-6’da yer alan yeterlilik belgesi düzenlenir.

(4) Ambulanslar ve acil sağlık araçlarının tescil işlemlerinde ibrazı zorunlu olan belgelerin ilgili kurum ve kuruluşlardan elektronik ortamda temini halinde, ayrıca ibraz zorunluluğu aranmaz.