Diğer birçok meslekte olduğu gibi zabıtalık mesleğinde de bir terfi sistemi ve hiyerarşi söz konusudur. Kıdem, derece ve statü, zabıta maaşını belirleyen en önemli etkenlerdendir. Zabıtalar, memur statüsünde çalışabileceği gibi işçi statüsünde de çalışabilir. Dolayısıyla zabıta maaşına etki eden öncelikli unsur, çalışma statüsüdür.
Zabıta Kimdir?
Zabıta, en genel anlamıyla bir şehirde güvenliği sağlamakla sorumlu idare anlamına gelir. Ancak Türkiye’de zabıta deyince akla, belediyelere bağlı zabıtalar gelir. Bu kategorideki zabıtalar, yerel yönetimlerin bünyesinde, kamu düzenini sağlamak için çalışan kişilerdir. Zabıtaların jandarma ve polisten farkı, silah taşımamalarıdır.
Zabıtalığın; belediye zabıtası, gümrük zabıtası, orman zabıtası gibi çeşitleri vardır. Her bir zabıta teşkilatının görev ve sorumlulukları, çalıştıkları kurum tarafından belirlenir. Örneğin gümrük zabıtaları, gümrük bölgelerinde kamu düzeninin sağlanmasından sorumluyken belediye zabıtaları, belediye sınırlarındaki kamu düzeninden sorumludur.
Zabıta Ne İş Yapar?
Zabıtaların en temel görevi, görev bölgelerinde kamu düzenini sağlamaktır. Görev bölgesindeki huzurun ve halk sağlığının tesisi, zabıtanın görevidir. Bazı zabıtalar sabit bir bölgede görev yaparken bazı zabıta ekipleri, mobil olarak yani gezerek çalışır. Mobil zabıta ekiplerinin gezme amacı, bölgeyi denetlemektir.
Belediye dışı kurumlarda zabıta olarak çalışan kişilerin, farklı sorumlulukları olabilir. Bu sorumlulukların tamamı, çalışılan kurum tarafından belirlenir. Ancak belediye zabıtalarının başlıca görev ve sorumlulukları aynıdır:
- Üretim, satış ya da dağıtım yapan gıda firmalarına rutin ya da baskın denetimler yaparak halk sağlığını korumak
- Halk sağlığı açısından tehdit oluşturan faaliyetlerin durdurulmasını ve engellenmesini sağlamak
- Belediye sınırları içinde ruhsatsız faaliyet gösteren işletmeleri tespit etmek ve gerekli cezai işlemi uygulamak
- Belediye sınırları içinde ruhsatı bulunan ancak sorumluluklarını yerine getirmeyen işletmeleri tespit etmek ve gerekli uyarıyı yapmak ve cezai işlemleri uygulamak
- Belediye sınırları içindeki semt pazarlarında rutin denetimler yapmak
- Belediye sınırları içindeki bütün izinsiz satıcıları tespit etmek ve gerekli cezai işlemleri uygulamak
- İzin almaksızın afiş ya da ilan asan kişileri tespit etmek ve gerekli cezai işlemleri uygulamak
Zabıta Olma Şartları 2022
Zabıtalar, işçi ya da memur statüsünde görev yapabilir. Memur statüsünde zabıta olarak görev yapmak isteyen kişilerin öncelikle KPSS sınavına katılması gerekir. Lisans mezunu olan ve KPSSP93 ve KPSSP3 puan türlerinden yüksek puanlar elde eden lisans mezunu adayların, memur statüsünde zabıta olma ihtimali daha yüksektir. Lise mezunları da KPSS ile memur statüsünde zabıta olabilir.
Zabıta olma şartları, tamamen belediyeler tarafından yayınlanan ilana bağlıdır. Belediyelerin yayınladıkları ilanlarda yer alan şartlar, farklılık gösterebilir. Ancak genellikle adaydan, KPSS’de ilgili puan türünden en az 65 puan almış olması beklenir. Adayın yerine getirmesi gereken diğer şartlar ise şöyledir:
- T.C. vatandaşı olmak
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer aldığı üzere kamu haklarından mahrum olmamak ve yüz kızartıcı bir suç işlememiş olmak
- En az lise diplomasına sahip olmak
- Erkek adaylar için 175 cm’den, kadınlar için 165 cm’den büyük olmak
Zabıta Maaşı Ne Kadar?
Belediyede memur statüsünde, 9/1 kadro ve derecesiyle çalışan zabıtalar için 2022 yılının ilk 6 ayında zabıta maaşı, 5.868 TL’dir. Kadro ve derece bakımından ortalama bir seviyedeki zabıta memuru, yaklaşık 7 bin TL maaş alır. Yani zabıta memurlarının çoğunluğu, 6 bin TL ile 7 bin TL arasında maaş alır.
En düşük zabıta memuru maaşı, Temmuz 2022’de yaklaşık %40 zamlanarak 8.500 TL civarına ulaşmıştır. 2022’nin ilk altı ayında yaklaşık 7 bin TL maaş alan zabıta memurlarının maaşları, yılın ikini yarısında yaklaşık 10 bin liraya yükselmiştir.
Üniversite Mezunu Zabıta Maaşı
Üniversite mezunu zabıtalar, lise mezunu zabıtalara göre yaklaşık olarak 500 TL ile 750 TL arasında daha yüksek maaş alır. Dolayısıyla 2022’nin ilk altı ayında, üniversite mezunu mesleğe yeni başlayan bir zabıtanın maaşı, yaklaşık 6.500 TL’dir.
2022’nin ikinci altı ayında yapılan enflasyon zamlarıyla birlikte üniversite mezunu zabıtaların ortalama maaşı, yaklaşık 9 bin TL’dir.
İşçi Statüsünde Çalışan Zabıta Maaşı
Bütün zabıtalar memur statüsünde ve kadrolu değildir. Bazı zabıta memurları, belediye işçisi statüsünde çalışır. Belediyelerdeki en düşük işçi maaşları, genellikle asgari ücretin en az bin lira üzerindedir. Ancak yine de belediyelerdeki işçi maaşları, tamamen belediyenin kararıyla belirlenir. Yani bazı belediyeler işçi statüsündeki zabıtalara düşük maaş verirken bazı belediyeler çok yüksek maaş verebilir.
2022 yılı ilk altı ayında, belediyelerde işçi statüsünde çalışan zabıtaların ortalama maaşları, 6 bin lira civarındadır. İşçi statüsünde mesleğe yeni başlayan bir zabıta personeli, 5.500 ile 6.500 TL arasında maaş alır. İşçi statüsünde çalışanlara, memur statüsünde çalışanlarda olduğu için 2022’nin ikinci yarısı için net bir zam söz konusu değildir.
Ancak TÜİK tarafından açıklanan enflasyon rakamları nedeniyle belediyeler, kendi kararları doğrultusunda, maaş iyileştirmeleri yapacaktır. Dolayısıyla memur statüsünde ve işçi statüsünde çalışan zabıtaların maaşları, birbirine yakın olacaktır.
Emekli Zabıta Maaşı
Bir zabıta memuru, emekli olana dek aynı statüde çalışabilir ve zabıta olarak emekli olabilir ya da gerekli şartları taşıyorsa zabıta müdürlüğüne kadar terfi edebilir. Zabıtalıktan emekli olan personelin emekli maaşı ile zabıta müdürlüğünden emekli olan personelin emekli maaşı arasında, önemli bir farkı söz konusu olur.
Emekli zabıta maaşı, 2022’nin ilk altı ayı için yaklaşık 5.500 TL’dir. 2022’nin ikinci yarısında bu miktar, yaklaşık 7.500 TL olarak güncellenmiştir. Ancak bu miktarlar, memur statüsüyle emekli olan personel için geçerlidir. Belediyelerden işçi statüsüyle emekli olan zabıta maaşı, asgari ücrete yakındır.
Zabıta maaşı arasındaki bu fark, emekli ikramiyesi noktasında da ortaya çıkar. Memur statüsüyle emekli olan zabıta personeli, işçi statüsüyle emekli olan zabıta personeline kıyasla daha yüksek emekli ikramiyesi alır.
Zabıta Komiseri Maaşı
Zabıta komiseri, zabıta amirinden bir alt ve zabıta memurundan bir üst statüdeki personeldir. Bir zabıta personelinin 2022 yılı ilk 6 ayı için ortalama maaşı, 7 bin TL’dir.
2022’nin ikinci yarısında, Temmuz ayı enflasyon zamlarıyla birlikte zabıta komiserlerinin, yaklaşık 10 bin TL’ye ulaşmıştır.
Zabıta Amiri Maaşı
Zabıta amiri, zabıta müdüründen bir alt ve zabıta komiserinden bir üst statüdeki personeldir. 2022’nin ilk altı ayı için zabıta amiri maaşı, yaklaşık 7 bin 500 TL’dir.
2022 Temmuz zammıyla birlikte zabıta amirlerinin maaşı, yaklaşık 10 bin 500 TL’ye ulaşmıştır.
Zabıta Müdürü Maaşı
Zabıta müdürlüğü, zabıtalık mesleğindeki en üst statüdür. Bir zabıta personelinin bu statüye erişebilmesi için uzun yıllar hizmet vermesi gerekir. 2022 yılı ilk 6 ayı için zabıta müdürü maaşı, yaklaşık 8 bin TL’dir.
2022’nin ikinci yarısında ise zabıta müdürlerinin maaşları, yaklaşık olarak 11 bin TL’ye ulaşmıştır.