Fiili hizmet süresi zammı bir diğer ifadeyle yıpranma payı olarak adlandırdığımız durum yıpratıcı ve riskli işlerde çalışanların hizmet sürelerine eklenen prim gün sayısıdır. Bu eklenecek süreler işin riski ve niteliğine göre 60, 90 ve 180 gündür..
Erken Emeklilikte Nasıl Hesaplanır?
Mevcut halde Türkiye’de 18 meslekte yıpranma payı bulunuyor. Yıpranma payı ile çalışma koşulları ağır olan mesleklerden daha acele emekli olunması amaçlanıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda “fiili hizmet zammı” olarak geride bıraktığımız yıpranma payı ile çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle başka mesleklere kıyasla daha çok efor sarf edilen ve başka mesleklerden daha çok yıpranmaya maruz kalınan işlerde daha erken emekli olunması amaçlanıyor.
Örneğin yıpranma payı hakkına sahip olan mesleklerde çalışana çalıştıkları her sene için ek 90 gün fiili hizmet zammı veriliyorsa, 12 ay çalışan bir personel, 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor. Buna göre, normalde her sene emeklilikte 360 gün olarak kabul edilirken, fiili hizmet zammı kapsamındaki mesleklerde her sene 360 güne ek olarak 60 ile 180 gün arasında değişen oranlarda prim ödeme gün adedi ek ediliyor. Yani, normal bir işte çalışanın emekliliğinde senede 360 gün öneme alınırken, fiili hizmet zammı kapsamındaki işlerde 420 ile 540 gün arasında prim ödeme günü öneme alınıyor.
Türkiye’de 18 grup çalışan için fiili hizmet zamanı zammı uygulanıyor. Bunlar, kurşun ve arsenikte, cam fabrika ve atölyelerinde, cıva üretiminde, çimento ve kok fabrikalarıyla termik santrallerde, alüminyum, demir-çelik, döküm ve asit üretimi fabrikalarında, TSK’da, Emniyet’te, Milli İstihbarat Teşkilatı’nda, basın ve gazetecilikle, TRT’de görev yapanlarla TBMM’de yasama organı statüsünde çalışanlar.
Basında yer alan iddialara göre sağlık sektöründe çalışan şahıslara de yıpranma payı geliyor. Buna göre; sağlık personelleri ağır işte çalışan personel gibi 60 günlük yıpranma hakkı elde edecek.
YIPRANMA PAYI OLAN MESLEKLER
- Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 – 90 gün
- Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
- Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
- Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
- Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
- Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
- Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
- Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
- Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
- Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün
- Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.
- Su altında çalışanlar 60 gün
- Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün
- Emniyet ve MİT mensupları 90 gün
- İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün
- Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün
- TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.
