Bilim insanları, uyku eksikliğinin beynin kendi temizlik sistemi olan glimfatik sistemi bozarak tehlikeli toksinlerin birikmesine yol açabileceğini ve bunun da erken bunama, demans ve Alzheimer riskini artırabileceğini açıkladı.
Araştırmalara göre, beynin lenf damarları bulunmadığı için vücuttaki diğer organlar gibi klasik lenf sistemiyle temizlenmiyor. Yaklaşık 12 yıl önce keşfedilen glimfatik sistem, beyin-omurilik sıvısını kullanarak hücreler arasındaki atıkları topluyor ve toplardamarlara iletiyor. Özellikle uyku sırasında çok daha aktif çalışan bu sistem, Alzheimer ile ilişkilendirilen beta amiloid proteinlerini (Aβ) temizliyor.
Fareler üzerinde yapılan deneylerde, glimfatik sistemin uykuda daha güçlü çalıştığı ve tek bir uykusuz gecenin bile beyindeki toksin seviyelerini artırdığı belirlendi. İnsanlarda da benzer şekilde, uyku bozukluklarının beyin sağlığı üzerinde kritik etkiler yarattığı gözlemlendi.
Uzmanlar, kaliteli uykunun beyin fonksiyonları için vazgeçilmez olduğunu vurgularken, tedaviyle toksinlerin temizlenmesinin doğrudan demans riskini düşürüp düşürmediğinin ise henüz netleşmediğini belirtiyor. Mevcut araştırmalar, Aβ ve tau proteinlerinin kan düzeylerini uyku-uyanıklık döngüsünde takip ederek, uyku apnesi ve insomnia tedavisinin beyin temizliği üzerindeki etkisini anlamaya odaklanıyor.
Bilim insanları, özellikle bilişsel sağlığı konusunda endişe taşıyan kişilerin uyku düzenlerini yakından izlemelerini ve bir hekime başvurmalarını öneriyor.