Sağlık Bakanlığı tarafından uygulamaya konulan “Sağlıkta Planlama” hükümlerine göre;
- 2008 yılında ülkemizdeki toplam hekim sayısının ancak % 30’unun özel sağlık sektöründe çalışmasına izin verildi.
- 08.2011 tarihinde de kanun hükmünde kararname ile hekimlerin, mesleklerini, çalıştıkları kurumlar dışında serbest olarak icra etmeleri kısıtlandı.
O tarihten bu yana serbest hekimlere üçüncü büyük kısıtlama da;
- 6 Ekim 2022 günü özel hastane ve özel sağlık kuruluşlarına, “kabul edebilecekleri muayenehane hekimleri için en fazla toplam kadrosunun % 15’i kadar” hekim kabul edilebilir denilerek özel hastane ve özel sağlık kuruluşlarına kota getirilmesi yolu ile kısıtlama getirildi.
Düzenlemedeki %15 ve 1/3 gibi rakamsal kota düzenlemelerindeki sınırlar, hangi tıbbi araştırma ve/veya bilimsel kaynağa dayanıyor? Bu kısıtlamanın hukuka uygunluğu nedir?
Soruları da cevap aramakta…. Hatırlanması gereken şu ki; serbest hekimlik; hekimliğin en kadim halidir, hekimin zirve noktalarından biridir, özgür hekimliktir.
Hastaların hekim seçme hakkı kısıtlanmıyor mu?…
Bu uygulamada göz ardı edilen temel husus ise hastaların hekim, sağlık kurumu seçme haklarının kısıtlanması yolu ile sağlık haklarının, tedaviye devam haklarının da kısıtlandığı hususudur.
- Serbest muayenehane hekimi tarafından teşhisi konularak tedavi edilmek istenen bir hastaya, “ o hekim seni tedavi edecek bir hastane bulamıyor, sen başının çaresine bak mı” denilecektir.
Oysa yasalarımızda ; “hususi hastaneler, hastaların istedikleri hekimleri davete ve tedavinin bu hekimler tarafından yapılmasını kabule mecburdurlar” denilerek hasta hak ve özgürlükleri en üst safhada tutulmuştur. Bu yaklaşım, hukuki mücadelenin en kritik hususudur.
Hekimlerin serbest çalışma özgürlüğü de kısıtlanmıyor mu?…
Anayasamızın 49. Maddesi çalışma hak ve özgürlüğünü tanımlamaktadır. Hekimler, Anayasamızdan güç alan “Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun” hükümleri doğrultusunda hizmet veren, mesleğini ve sanatını icra eden, kazancının vergisini ödeyen kişilerdir.
- Bu düzenleme ile hekimlerin sanatlarını kendi hür iradeleri ile verebilmesinin dönü kesilmiştir. Hekimlere yasalar ile tanınan çalışma hak ve özgürlüklerinin kanun ile değil de yönetmelik ile kısıtlanması açısından da bu uygulama hukuki açıdan tartışmalıdır.
Uygulama ile hekimlerin serbest çalışma özgürlüğü de kısıtlı koşullar getirilerek sınırlandırılmıştır.
Danıştay’dan hekimlere destekleyici karar…
Danıştay İdari Dava Daireleri 2022/269 numaralı kararı hekimlerin serbest çalışma hakları ile ilgili olarak “…1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’da olmayan bir koşul getirilerek, bir sağlık kuruluşunda kadro dışı geçici çalışabilmenin, bir tıp merkezi veya özel hastanede kadrolu çalışma şartına bağlandığı,
- TABİPLİK MESLEĞİNİN, TABİBE VERDİĞİ ÇALIŞMA HAKKININ, KANUN’DAKİ SINIRLAMALARI AŞAR NİTELİKTE ENGELLENDİĞİ GEREKÇESİYLE” hukuka aykırıdır.
Diyerek, serbest hekimlerin lehine karara imza atmıştır, bu karar göz ardı edilmemelidir.
Özel hastaneler ve sağlık kuruluşları ticari işletmelerdir!…
Ayrıca özel hastaneler ve özel sağlık kuruluşları istihdam sağlayan, vergi ödeyen, tüm işletme giderlerine katlanarak kamusal hizmet üreten kayıtlı işletmeler olduğundan, bu yapılan kısıtlama da ticari haklarına ayrıca bir kısıtlamadır.
- Ve serbest hekimlere uygulanan serbest meslek icrasının kısıtlanmasının özel hastaneler üzerinden yapılması Hususi Hastaneler Kanunun 12. Maddesi ile de çelişmektedir.
Doğum için gün bekleyen anne adayı; 9 aydır kendisini takip eden hekim tarafından doğum yaptırılması için özel hastaneye başvurduğunda, anne adayına yasak mı denilecek?
Kısa vadedeki olumsuz etki, Sağlık Turizminde olabilir!…
Komşu ülkeler, şimdiden serbest hekimlerimize hastalarınızı alın bize gelin diye kapılarını araladılar bile… Ülkemize sağlık turisti ve döviz getiren hekimlerimiz, hastalarını ameliyat edecek özel hastane bulamazsa bu sonuç kaçınılmazdır. Sağlık Turizmi pastasını hakkaniyetli bölüşmek varken, hekimlerimizi yurt dışına kaptırmaya ne gerek var?
Hekimlerin serbest çalışma haklarının kısıtlanması, beyin göçüne dönmemelidir.
Sağlık hizmetleri planlanırken muayene hekimliği sistemin asli değil tamamlayıcı bir parçası olarak nitelendirilerek kamu sağlık hizmetlerinin zafiyete uğramaması adına bu kısıtlayıcı düzenleme yapılmış olabilir. Lakin ülkemiz sağlık turizminde global platformda önder ülkeler arasında sayılırken, ekonomik olarak sağlık turizmi gelirleri önemli iken bu uygulama;
- Ülkemizin akademisyen, uzman, bilimsel yayınları ile önder olmuş hekimlerinin yurtdışına çalışmaya gitmelerini de teşvik eder bir hale gelmemelidir.
Sağlık hizmetleri planlaması, geriye değil geleceğe göre yeniden tasarlanmalıdır…
“Dünya ülkelerinde hekim ihtiyacı gerçeği ile yeni sağlık tasarımlarında hekimlerin bürokratik işlemlerle daha az vakit ayırmasına olanak sağlanmakta, sağlıkta dijital teknolojiler kullanılarak bir hekimin daha çok hastaya şifa olması hedeflenmekte iken ülkemizde hekimlere militarist yaklaşımla çalışma yeri ve düzeni belirlenmesinin sağlığa ve kamuoyuna bir faydası da olmayacaktır.” Gerçeği hızlıca hissedilmelidir. Hekimlerimizin ülkemizde kalmasını teşvik etmek yerine gitmelerine sebep olacak örtülü uygulamalar, ileri de sağlık hizmetlerinde zafiyet olarak bizlere dönebilir.
Hekimler için “kılıç yaralarını, ok yaralarını tedavi edebilmişlerdir ama söz yaralarını tedavi ettikleri görülmemiştir “ denir. Bu uygulama hekimlerimizi yaralamaktan öteye geçmeyecek olup;
- Serbest hekimlerin sadece özel hastanelerde değil şehir hastanelerinde, kamu hastanelerinde ameliyat yapmaları, hastalarını tedavi etmeleri sağlanabilir (mi)?
- Serbest hekimler ile de SGK hizmet anlaşması yaparak, vatandaşlarımızın daha çok noktada hizmet alması sağlanabilir (mi)?
- Kamudaki hekimlerinde özelde çalışmasına izin verilebilir (mi)?
- Kamudaki hekimlerin performans ölçümü değer bazlı olabilir (mi)?
- Yılda 800 milyon hastanın hekime başvurduğu ülkemizde bir sonraki sene hasta sayısının düşmesi hedeflenmeli (mi)?
- Sağlık planlamalarında, hasta tarafının haklarını koruyanlar STK’larında görüşü olmalı (mı)?
- Serbest hekimlerde sağlık politikalarında yer almalı (mı)?
Cevaplarımıza baktığımızda ile sağlığın yeniden planlamasına ihtiyaç var (mı)?
Dr. Feza Şen & 0 532 277 88 27 & Mail: info@fezasen.com & www.fezasen.com
