Sabah nezlesi, genellikle sabah saatlerinde ortaya çıkan; burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, boğaz kaşıntısı ve göz yaşarması gibi semptomlarla kendini gösteren, geçici ve sıklıkla alerjik kökenli bir rahatsızlıktır. Bu durum, kronik bir hastalık olmaktan çok, çevresel faktörlere karşı vücudun verdiği kısa süreli bir yanıt olarak değerlendirilir.
Sabah Nezlesi Neden Olur?
Sabah nezlesinin altında yatan nedenler genellikle alerjenler, çevresel koşullar ve bazı fizyolojik durumlarla ilişkilidir. Yaygın nedenler şunlardır:
1. Alerjenler
-
Ev tozu akarları: Özellikle yatak, yorgan, yastık ve halılarda yoğun olarak bulunur. Gece boyunca maruz kalınan bu alerjenler, sabah saatlerinde semptomlara yol açabilir.
-
Polenler: Mevsimsel alerjiler (örneğin saman nezlesi), sabah saatlerinde yoğun polen salınımına maruz kalındığında tetiklenebilir.
-
Hayvan tüyleri: Evcil hayvanların döktüğü tüyler veya deri parçacıkları da sabah nezlesine neden olabilir.
2. Çevresel Etkenler
-
Soğuk hava: Sabah saatlerindeki düşük sıcaklık, burun mukozasının kurumasına ve tahriş olmasına yol açabilir.
-
Nem oranı: Düşük nem, burun içi dokuların kurumasına neden olarak tahrişi artırabilir.
-
Klima veya kalorifer: Bu sistemlerin kullanıldığı ortamlarda hava kurur ve irritan maddeler artar.
3. Uyku Pozisyonu ve Fizyoloji
-
Gece boyunca yatay pozisyonda kalmak, burun boşluklarında mukus birikimine neden olabilir. Sabah kalkıldığında bu mukus dışarı atılmaya çalışılırken hapşırma ve akıntı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Sabah Nezlesi Belirtileri Nelerdir?
Sabah nezlesi belirtileri, genellikle sabah saatlerinde belirginleşir ve gün içinde hafifleyebilir. En sık karşılaşılan semptomlar şunlardır:
-
Sürekli veya arka arkaya hapşırma
-
Şeffaf burun akıntısı
-
Burun tıkanıklığı veya doluluk hissi
-
Gözlerde kaşıntı ve sulanma
-
Boğazda gıcık veya kaşıntı
-
Hafif baş ağrısı veya basınç hissi
-
Uyandıktan sonra kısa süreli halsizlik hissi
Bu belirtiler genellikle ateş, vücut ağrısı ya da genel halsizlik ile birlikte görülmez. Bu yönüyle klasik soğuk algınlığından ayrılır.
Sabah Nezlesine Ne İyi Gelir?
Sabah nezlesini hafifletmek ve kontrol altına almak için çeşitli önlemler alınabilir. Tedavi, nedenin tespitine göre planlanır. Aşağıdaki yöntemler semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir:
1. Alerjenlerden Korunma
-
Yatak odasında toz toplayan halı, peluş oyuncak ve kalın perdelerden kaçınılmalı.
-
Antialerjik yastık ve yorgan tercih edilmeli.
-
Yatak takımları haftada bir 60°C’de yıkanmalı.
-
Evcil hayvanların yatak odasına girmesi sınırlandırılmalı.
2. Havanın Kalitesini Artırmak
-
Ortam nemlendiricileri kullanılarak hava kuruluğu önlenebilir.
-
Oda düzenli olarak havalandırılmalı, aşırı sıcaklık değişimlerinden kaçınılmalı.
-
Klima ve kalorifer filtreleri düzenli olarak temizlenmeli.
3. Burun Temizliği ve Nemlendirme
-
Tuzlu su (serum fizyolojik) ile burun yıkama, burun içerisindeki alerjenleri temizler ve tahrişi azaltır.
-
Burun spreyleri (doktor önerisiyle antihistaminik ya da kortikosteroid içerikli spreyler) semptom kontrolü sağlar.
4. İlaç Tedavisi
-
Alerjik nedenli sabah nezlesi durumlarında antihistaminik ilaçlar etkili olabilir.
-
Gerekli durumlarda doktor reçetesiyle burun açıcı spreyler veya tabletler kullanılabilir.
5. Doğal Yöntemler
-
Ilık bitki çayları (örneğin zencefil, papatya), boğazı yumuşatır ve rahatlatıcı etki sağlar.
-
Bal ve limon karışımı, hafif tahrişleri azaltmaya yardımcı olabilir.
-
Buhar inhalasyonu, burun yollarını açabilir ve mukusu inceltebilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Sabah nezlesi genellikle zararsızdır ve yaşam kalitesini çok fazla etkilemez. Ancak aşağıdaki durumlarda bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına ya da alerji uzmanına başvurulması önerilir:
-
Belirtiler 2 haftadan uzun sürüyorsa
-
Gün içinde de yoğun şekilde devam ediyorsa
-
Ateş, halsizlik ve yaygın vücut ağrısı eşlik ediyorsa
-
Kullanılan ilaçlara rağmen semptomlar gerilemiyorsa
Sabah nezlesi, çoğu zaman alerjik veya çevresel etkilere bağlı olarak gelişen ve gün içerisinde kendiliğinden hafifleyen bir durumdur. Altta yatan nedenin tespitiyle birlikte uygun yaşam tarzı düzenlemeleri ve gerekirse tıbbi tedavi sayesinde kontrol altına alınabilir. Alerjenlerle teması azaltmak, ortam havasını düzenlemek ve burun hijyenine dikkat etmek bu süreçte temel yaklaşımlar arasında yer alır. Belirtilerin devam etmesi ya da şiddetlenmesi halinde mutlaka uzman hekime başvurulmalıdır.