ABD’de yapılan dikkat çekici bir araştırma, halihazırda onaylı olan iki kanser ilacının, Alzheimer hastalığının beyindeki etkilerini tersine çevirebileceğini ortaya koydu. Meme kanserinde kullanılan Letrozol ve bağırsak-akciğer kanserlerinde kullanılan İrinotekan, Alzheimer’a neden olan genetik bozulmaları düzeltmede umut verici sonuçlar verdi.
Farelerde öğrenme ve hafızada iyileşme gözlemlendi
California Üniversitesi San Francisco (UCSF) ile Gladstone Enstitüleri’nin ortaklaşa yürüttüğü çalışma kapsamında, bilim insanları Alzheimer’ın hücresel düzeyde yol açtığı gen değişimlerini analiz etti. “Connectivity Map” adlı geniş kapsamlı biyomedikal veri tabanından faydalanan ekip, Letrozol ve İrinotekan’ın bu genetik değişimleri tersine çevirebildiğini ortaya koydu.
Her iki ilaç, Alzheimer’lı fareler üzerinde test edildiğinde, beyindeki zararlı tau protein birikimlerinin azaldığı, öğrenme ve bellek testlerinde ise anlamlı düzeyde gelişmeler sağlandığı kaydedildi.
Farklı hücreleri hedefleyen çift etki
Letrozol, Alzheimer’dan etkilenen sinir hücreleri (nöronlar) üzerinde etkili olurken; İrinotekan ise beyin destek hücreleri olan gliaları hedef alıyor. Bu sayede hastalığın farklı yönlerine eş zamanlı müdahale eden bir tedavi modeli geliştirilmiş oldu.
UCSF’li nörobilimci Prof. Yadong Huang, Alzheimer’ın çok sayıda gen ve protein bozukluğunun bir araya gelmesiyle oluştuğunu belirterek, “Bu yüzden tek bir molekülü hedef alan klasik ilaçlar çoğu zaman yetersiz kalıyor,” dedi.
Klinik denemeler yolda
Her iki ilaç, FDA onaylı olduğu için klinik denemelere geçiş süreci oldukça hızlı ilerleyebilir. Ancak Alzheimer gibi farklı bir hastalık için yeniden konumlandırılmadan önce, yan etkiler ve doz ayarlamaları dikkatlice değerlendirilecek.
Araştırmacılar, kişiselleştirilmiş tedavi seçenekleri geliştirmek adına, hastalardaki genetik farklılıkların da dikkate alınacağı klinik çalışmaların kısa sürede başlamasını hedefliyor.
Milyonlara umut olabilir
Dünya genelinde 55 milyondan fazla Alzheimer hastası bulunuyor ve bu sayının 2050 yılına kadar iki katına çıkması bekleniyor. Bu nedenle hem önleyici hem de hasarı geri döndürücü tedavilere duyulan ihtiyaç her geçen gün artıyor.
Araştırmayı yürüten bilim insanlarından Marina Sirota, “Veri tabanlarından gelen sinyaller aynı biyolojik yolları ve aynı ilaçları işaret ediyor. Eğer bu ilaçlar genetik düzeyde Alzheimer etkilerini gerçekten tersine çevirebiliyorsa, çok önemli bir eşiğin eşiğindeyiz,” dedi.
Araştırmanın sonuçları saygın bilim dergisi Cell‘de yayımlandı.