Dünyanın dört bir yanında yapılan araştırmalar, 20’li, 30’lu ve 40’lı yaşlarındaki bireylerde meme ve kolon kanseri gibi kanser türlerinin sayısında artış olduğunu göstermektedir. İngiltere, ABD, Fransa, Avustralya, Kanada, Norveç ve Arjantin gibi 24 ülkede, 25-49 yaş aralığındaki kolon kanseri hastalarının oranında son on yılda önemli bir artış yaşanmıştır.
Amerikan Kanser Derneği (ACS) ile Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) bağlı Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın (IARC) 50 ülkeyi kapsayan araştırmasının ilk sonuçları Eylül ayında açıklandı. Bu bulgular, tıp dünyasında kaygılara neden olmuştur. Bu ülkelerin 14’ünde, artış eğilimi yalnızca genç yetişkinlerde görülürken, daha yaşlı bireylerde artış oranı sabit kalmıştır.
Diğer Kanser Türlerinde de Dikkat Çeken Artış
Gençler arasında meme kanseri gibi diğer kanser türlerinde de dikkat çekici bir artış gözlemlenmektedir. ACS’nin yeni araştırmasına göre, kadınlar için meme kanserine bağlı ölümler geçtiğimiz on yılda yüzde 10 azalmış olsa da, 50 yaşından önce bu kanser türüne yakalananların oranı yıllık olarak yüzde 1,4 artmıştır.
Uluslararası tıp dergisi Lancet’te yayımlanan bir araştırmaya göre, ABD’de özellikle X kuşağı (1965-1980 arası doğanlar) ve Y kuşağı (1981-1996 doğumlular) arasında 17 farklı kanser türünde düzenli bir artış kaydedilmiştir. Araştırmalar, bu eğilimin ilk olarak 1990’lı yıllarda başladığını göstermektedir. 1990-2019 döneminde genç yaşta baş gösteren kanser vakalarındaki artışın yüzde 79 olduğu belirlenmiştir.
Doktorların Genç Hastalara Yaklaşımı
Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) doktorlara, genç hastaları gördüklerinde kaygı yaratabilecek bazı semptomları daha fazla dikkate almaları uyarısında bulunmaktadır. UICC’den Sonali Johnson, doktorların bazen genç hastalardan kan testi ya da kolonoskopi istemek yerine, semptomların nedenini “hassas bağırsak sendromu veya iş stresine” indirgeyebildiğini, bu nedenle birçok vakada belirtilerin göz ardı edildiğini belirtmektedir.
Uzmanlar, genellikle 70’li yaşlarda görülen pankreas kanserinin çok daha erken yaşlarda ortaya çıkmasından kaygı duymaktadır. New York’taki Memorial Sloan Ketter Kanser Merkezi’nden gastroenteroloji uzmanı Eileen O’Reilly, 40 yaşından önce pankreas kanserine yakalanan pek çok hastası olduğunu ifade ederek, “Aile kurmaya başlayan, hayatının en güzel dönemini yaşayan insanlar bunlar. Bu durumun topluma olan etkisi büyük” demektedir.
Genetik Unsurların Rolü
Onkoloji uzmanları, genç yaşta kanser vakalarını genellikle genetik unsurlarla açıklamakta; örneğin, BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonunu meme kanseri için risk faktörleri arasında saymaktadır. Ancak son çalışmalar, giderek daha fazla hastanın belirgin bir genetik yatkınlık olmadan kansere yakalandığını göstermektedir. O’Reilly, erken yaşta kanser vakalarının çoğunu “genetik unsurlarla açıklayamadığını” ve laboratuvarında incelediği genç hastalardan alınan tümörlerin 70’li yaşlarındaki tipik pankreas kanseri hastalarına göre “daha agresif” olduğunu vurgulamaktadır.
Olası Sebepler: Obezite ve Metabolik Sendrom
Bu artışın nedenlerine dair en bilinen yanıt, obezite ve metabolik sendrom gibi faktörlerin etkisi olmaktadır. Harvard Üniversitesi’nden patoloji uzmanı Profesör Shuji Ogino, yaşam tarzındaki değişimlerin etkisine işaret ettiğini belirtmektedir. Aşırı işlenmiş gıda ve şeker tüketiminin kan şekerini yükselttiği ve insülin direncinin kanser riskini artırdığı bilinmektedir. Ancak obezite tek başına genç vakalardaki artışı açıklamak için yeterli değildir.
Uyku Düzeni ve Diğer Etkenler
Son yıllarda uyku düzeninin değiştiği de dikkat çekmektedir. 1905-2008 yılları arasında çocuk ve yetişkinlerin ortalama uyku süresi gece başına 60 dakika azalmıştır. İngiltere’de yapılan bir araştırma, uyku kalitesinin düşmesi ile kanser riskindeki artış arasında bağlantı bulmuştur. Uyku düzenindeki bu değişiklikler, vücuttaki biyolojik saatin olumsuz etkilenmesine yol açmakta ve kanserin artışına katkı sağlıyor olabilir.
Bağırsak Sağlığı ve Mikroplastikler
Bağırsaktaki zararlı değişimlerin de kanser hastalıklarına yol açabileceği düşünülmektedir. Kolon-rektum cerrahı Frank Frizelle, mikroplastiklerin erken yaşta başlayan kolorektal kansere yol açabileceği konusunda araştırmalar yapılması gerektiğini savunmaktadır. Diğer bazı uzmanlar, işlenmiş gıdalardaki maddelerin bağırsakta DNA hasarına yol açabileceğini belirtmektedir.
Sonuç: Bir Halk Sağlığı Kriziyle Karşı Karşıyayız
Uzmanlar, genç yaşta kanser vakalarının artmasının birçok farklı nedene bağlı olduğunu ve bu durumun gelecekte halk sağlığı üzerinde ciddi etkileri olabileceğini vurgulamaktadır. O’Reilly, gençler arasında pankreas ve diğer organ kanserlerini gözlemlemenin “çok korkutucu” olduğunu belirterek, bir halk sağlığı krizinin eşiğinde olunduğunu ifade etmektedir. (BBC News Türkçe)
