Dünya Sağlık Örgütü (WHO), tüberkülozun 2024 yılında dünya genelinde 1,23 milyon kişinin ölümüne neden olduğunu açıkladı. Böylece tüberküloz, bir kez daha dünyanın en çok can alan bulaşıcı hastalığı unvanını korudu. Örgüt, son dönemde görülen iyileşmelerin “kırılgan” olduğunu vurguladı.
WHO’nun yıllık raporuna göre, tüberküloz kaynaklı ölümler 2023’e kıyasla yüzde 3, vaka sayısı ise yaklaşık yüzde 2 azaldı. Buna rağmen 2024 yılında 10,7 milyon kişi tüberküloza yakalandı. Vakaların 5,8 milyonu erkek, 3,7 milyonu kadın ve 1,2 milyonu çocuklardan oluştu.
COVID-19 Sonrası İlk Düşüş
Tüberküloz, genellikle akciğerleri etkileyen bakteriyel bir hastalık. Öksürük, hapşırık veya tükürük yoluyla bulaşan bakterilerle yayılan hastalık, COVID-19 sonrası ilk kez düşüş eğilimine girdi. WHO yetkilisi Tereza Kasaeva, “Elde edilen kazanımlar hâlâ kırılgan. Bu hastalığı bitirmek için siyasi kararlılık, finansal destek ve küresel dayanışma şart” dedi.
Finansman Açığı Derinleşiyor
2024’te tüberkülozun önlenmesi, teşhisi ve tedavisi için yalnızca 5,9 milyar dolar harcandı. Bu miktar, 2027’ye kadar yıllık 22 milyar dolar hedefinin oldukça gerisinde kaldı.
Vakaların Üçte İkisi Sekiz Ülkede
Dünya genelindeki tüberküloz vakalarının üçte ikisi şu ülkelerde görüldü: Hindistan (%25), Endonezya (%10), Filipinler (%6,8), Çin (%6,5), Pakistan (%6,3), Nijerya (%4,8), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (%3,9) ve Bangladeş (%3,6).
Hastalığı artıran başlıca risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV, diyabet, sigara ve alkol kullanımı yer alıyor. Geçen yıl HIV ile yaşayan 150 bin kişi, tüberküloz nedeniyle yaşamını yitirdi.
Tedaviye Erişimde Tarihi Artış
WHO, 2024’te 8,3 milyon kişinin tedaviye eriştiğini ve bunun bugüne kadar kaydedilen en yüksek sayı olduğunu belirtti. Tedavi başarısı oranı yüzde 71’e yükselirken, 2000’den bu yana 83 milyon kişinin hayatı kurtarıldı.
Yeni Aşılar ve Yapay Zekâ Desteği
Dünya genelinde 63 tanı testi geliştirme aşamasında, 29 ilaç klinik deneylerde, 18 tüberküloz aşı adayı ise insanlar üzerinde test ediliyor. Bunlardan 6’sı Faz 3 aşamasında.
AIDS, Tüberküloz ve Sıtmayla Mücadele Küresel Fonu Direktörü Peter Sands, “Yapay zekâ destekli teşhis sistemleri ve kısa süreli tedavi yöntemleri, özellikle düşük gelirli ülkelerde mücadeleyi dönüştürüyor” dedi.