Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, beyin kanseri tedavisi için geliştirdikleri “EdU” adlı molekül üzerinde yürüttükleri çalışmaların fare deneylerinde başarılı sonuçlar verdiğini açıkladı. Sancar, bu heyecan verici keşfin insanlarda da denenmeye başlanabileceğini belirtti.
Sancar, ilk açıklamasını 17 Şubat 2022’de yaptığı bu keşif üzerine laboratuvarında yoğun çalışmalar yürüterek, molekülün beyin kanseri tedavisinde potansiyel oluşturabileceğini ifade etti. Özellikle “kan-beyin” bariyerini aşamayan mevcut kanser ilaçlarının yetersiz kaldığı bu alanda, EdU’nun umut vaat ettiğini dile getirdi.
Moleküler biyolojide sıkça kullanılan EdU’nun, hem normal hem de kanser hücrelerini yok ettiği daha önce keşfedilmiş olsa da, bu buluş ileriye taşınamamıştı. Sancar, Nobel Ödülü aldığı “hücrelerin DNA tamir mekanizmalarını” inceleyen çalışmalarıyla elde ettiği birikimi, beyin tümörleri gibi zorlu kanser türlerinde çözüm arayışında kullanıyor.
“Kan-beyin bariyerini geçiyor”
Kanserli hastaların büyük çoğunluğunda kullanılan “Cisplatin” adlı ilacın bu bariyerden geçemediğini ifade eden Sancar, EdU molekülünün ise sorun olmadan beyne girebildiğini belirterek, “Keşfimizde, ortaya koyduğumuz bileşen, beyne kolaylıkla giriyor ve kanser hücresini öldürüyor.” dedi.
Laboratuvar deneylerinin ardından fare deneylerine başladıkları bilgisini veren Sancar, bu süreci şöyle anlattı:
“Üniversitelerdeki sinirbilim bölümleriyle görüşerek insan beyin tümör parçasını alıp fare beyni dilimleri üzerine koyarak gerçekliğe benzeyen hücre boyu oluşturuldu. Fare beynine insan tümör hücreleri enjekte edildi ve EdU’nun beyin tümörlerine etkisine baktık. Farelerde, ilk etapta mevcut ilaç daha iyi etki gösterirken, 30-40 gün sonra EdU molekülünün daha iyi etki ettiğini, bunun yüzde 25’lere ulaştığını gördük. Mevcut ilaçlarla kombine edildiğinde ise sonuçlar daha iyi geldi.”
Toksisitesi ve hızlı bölünen hücrelere yönelik seçiciliği göz önüne alındığında, EdU’nun kanser tedavisinde kullanma olasılığının ortaya çıktığını bildiren Sancar, şunları kaydetti:
“EdU’nun özellikleri, onu etkili bir beyin kanseri ilacının temeli haline getirebilir. EdU, hızlı bölünen kanserli beyin hücrelerini öldürebilirken, bölünmeyen sağlıklı beyin hücrelerini koruyabilir. Beyin kanserinde EdU, hayvanlarda çalışıyor, insanlarda kullanılabilmesi için iki yıl boyunca klinik deneylerde yan etkilerini araştırmamız gerekiyor. Bu süre boyunca EdU molekülünün insanlardaki yan etkisine odaklanmamız gerekecek. DNA onarımıyla ilgili bu yeni metodu, Türkiye’ye de aktarmak için de çabalıyorum.”
